Chiến thắng thể thao: Khi cảm xúc chuyển hóa thành giá trị thương hiệu

Thể thao có khả năng kết nối con người vượt qua mọi khác biệt. Một trận đấu, một chiến thắng không chỉ là niềm vui của vận động viên hay người hâm mộ trực tiếp, mà còn lan tỏa tới cả những người tưởng chừng không liên quan. Điều gì khiến chiến thắng thể thao có sức mạnh cảm xúc đến vậy? Và tại sao hiện tượng này lại quan trọng không chỉ về mặt xã hội mà còn có tác động sâu rộng đến thương hiệu quốc gia, cá nhân, và doanh nghiệp tài trợ?

Thể thao và sức mạnh kết nối cộng đồng

Khi một đội tuyển quốc gia giành chiến thắng trong một giải đấu thể thao lớn, không chỉ người hâm mộ trung thành mà cả những người ít quan tâm đến môn thể thao đó cũng hòa chung niềm vui. Đây là một hiện tượng quen thuộc, nhưng đồng thời cũng đặt ra câu hỏi: Vì sao chiến thắng thể thao có sức lan tỏa mạnh mẽ đến vậy, ngay cả với những người không trực tiếp liên quan?

Hàng nghìn người hâm mộ hòa mình vào lễ ăn mừng chiến thắng của đội tuyển quốc gia, minh chứng cho sức mạnh gắn kết cộng đồng mà thể thao mang lại.
Nguồn: TTXVN, Tuổi Trẻ

Theo Lý thuyết bản sắc xã hội (Social Identity Theory), do Tajfel & Turner giới thiệu vào năm 1979, con người thường xác định bản thân qua các nhóm xã hội mà họ cảm thấy mình thuộc về. Các nhóm này không chỉ bao gồm gia đình, bạn bè, mà còn có thể mở rộng đến các cộng đồng lớn hơn, như quốc gia hoặc đội tuyển thể thao. Khi một nhóm đạt được thành tựu, thành công đó trở thành niềm tự hào tập thể, giúp củng cố giá trị cá nhân của từng thành viên trong nhóm. Ngược lại, khi nhóm thất bại, cá nhân có thể cảm thấy giá trị của mình bị ảnh hưởng.

Lý thuyết này đặc biệt hữu ích trong việc giải thích tại sao chiến thắng của một đội tuyển quốc gia không chỉ là sự kiện thể thao mà còn là sự kiện văn hóa. Đội tuyển không đơn thuần là một tập hợp vận động viên mà là biểu tượng của bản sắc và niềm tự hào dân tộc. Khi đội tuyển chiến thắng, người dân cảm thấy gắn bó với đội, và thông qua đó, giá trị cá nhân của họ cũng được nâng cao.

Hiện tượng này không chỉ giới hạn trong bóng đá hay các môn thể thao phổ biến. Ví dụ, tại Thế vận hội mùa đông 2018, khi đội tuyển nữ Hàn Quốc giành huy chương bạc môn curling – một môn thể thao ít được chú ý trước đó – cả đất nước Hàn Quốc bỗng dấy lên làn sóng tự hào mạnh mẽ. Đội tuyển, với tên gọi thân mật “Những cô gái tỏi” (Garlic Girls), không chỉ đại diện cho nỗ lực vượt khó mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết và kiên cường. Sự thành công của họ, dù trong một môn thể thao không phổ biến, đã khơi dậy niềm tự hào dân tộc, thu hút sự quan tâm rộng rãi.

Sự thành công của “Những cô gái tỏi”, trong một môn thể thao không phổ biến, đã khơi dậy niềm tự hào dân tộc và thu hút sự quan tâm rộng rãi.
Nguồn: The Korea Herald

Điều này cho thấy sức mạnh của chiến thắng thể thao không chỉ nằm ở bản thân trận đấu mà còn ở ý nghĩa biểu tượng mà nó mang lại. Thông qua lăng kính của Lý thuyết bản sắc xã hội, có thể hiểu rằng chiến thắng thể thao không chỉ làm tăng giá trị của đội tuyển mà còn nâng cao lòng tự trọng và ý thức gắn kết cộng đồng của từng cá nhân trong nhóm.

Hiệu ứng cảm xúc tập thể

Cảm xúc là một trong những yếu tố dễ dàng lan tỏa, đặc biệt khi được khuếch đại bởi những sự kiện tập thể như chiến thắng hoặc thất bại trong thể thao. Hiệu ứng gương soi (Mirror Neuron Theory) của Giacomo Rizzolatti cho rằng khi con người chứng kiến niềm vui hoặc cảm xúc tích cực từ người khác, não bộ sẽ kích hoạt các neuron phản chiếu, khiến họ trải nghiệm cảm xúc đó như thể mình đang trực tiếp tham gia.

Đây là lý do tại sao hình ảnh cầu thủ ăn mừng trên sân hoặc dòng người reo hò trên phố lại nhanh chóng lan tỏa cảm giác phấn khích đến hàng triệu người, kể cả những người không có mặt tại sự kiện.

Người hâm mộ reo hò cuồng nhiệt sau chiến thắng, thể hiện hiện tượng BIRG – khi cá nhân tự hào và gắn bó với thành công của đội tuyển mà họ yêu mến.
Nguồn: Pexels

BIRG (Basking in Reflected Glory), hay hiện tượng “Tận hưởng ánh hào quang phản chiếu”, bổ sung thêm góc nhìn về cách cá nhân tận dụng chiến thắng của nhóm để gia tăng giá trị bản thân. Khi một đội tuyển quốc gia chiến thắng, mọi người không chỉ cảm nhận niềm vui mà còn tự đồng nhất mình với thành công đó, như thể họ cũng là một phần của chiến thắng. Điều này được thể hiện rõ qua cách người hâm mộ thường nói: “Chúng ta đã thắng!” dù họ không trực tiếp tham gia thi đấu. BIRG giúp nâng cao lòng tự trọng và củng cố cảm giác tự hào cá nhân thông qua ánh hào quang của thành công tập thể.

Một ví dụ điển hình là chiến thắng của đội tuyển Pháp tại World Cup 2018. Không chỉ các cổ động viên bóng đá mà cả những người dân ít quan tâm đến môn thể thao này cũng cảm thấy tự hào. Đội tuyển Pháp không chỉ giành chức vô địch mà còn trở thành biểu tượng của sự đoàn kết và tinh thần quốc gia. Thành công này lan tỏa cảm giác tự hào không chỉ trên sân cỏ mà còn khắp các cộng đồng, làm nổi bật sức mạnh của hiệu ứng BIRG.

Ngược lại, khi đội tuyển hoặc nhóm thất bại, cảm xúc tập thể lại chuyển sang một hướng khác. CORF (Cutting Off Reflected Failure), hay hiện tượng “Cắt đứt ánh hào quang thất bại”, giải thích cách cá nhân tìm cách tách mình khỏi thất bại để bảo vệ lòng tự trọng.

Một minh chứng điển hình là trường hợp huấn luyện viên Ole Gunnar Solskjær bị sa thải bởi Manchester United vào năm 2021 sau chuỗi trận đấu thất vọng. Thay vì tiếp tục ủng hộ đội bóng, nhiều người hâm mộ chuyển sang chỉ trích Solskjær và ban lãnh đạo, coi thất bại là trách nhiệm cá nhân của ông, nhằm giảm bớt cảm giác thất vọng cá nhân.

Sự thất vọng bao trùm khán đài sau thất bại, minh họa hiện tượng CORF – khi người hâm mộ cố gắng tách mình khỏi thất bại của đội tuyển để bảo vệ lòng tự trọng.
Nguồn: Pexels

Tương tự, khi Chelsea rơi vào khủng hoảng giữa mùa giải 2021, HLV Frank Lampard, dù là huyền thoại của câu lạc bộ, đã phải rời ghế chỉ đạo. Người hâm mộ, vốn trước đó gắn bó với đội bóng, bắt đầu tách mình khỏi thất bại bằng cách đổ lỗi cho Lampard, thể hiện rõ hiện tượng CORF.

Một ví dụ khác đến từ đội tuyển Đức và HLV Joachim Löw. Sau màn trình diễn thất vọng tại Euro 2020, khi Đức bị loại ở vòng 16 đội, Joachim Löw đã chính thức rời ghế HLV trưởng sau 15 năm dẫn dắt đội tuyển. Dù từng đưa Đức đến chức vô địch World Cup 2014, Löw phải chịu trách nhiệm trước những áp lực từ người hâm mộ và truyền thông. Nhiều cổ động viên chuyển từ sự ủng hộ nhiệt tình sang chỉ trích chiến thuật và năng lực của ông.

Những hành động này cho thấy cách người hâm mộ giảm sự gắn bó với đội tuyển hoặc tổ chức thất bại, không chỉ để bảo vệ lòng tự trọng cá nhân mà còn để tránh cảm giác tổn thương từ những kỳ vọng không được đáp ứng. Đây là phản ứng tâm lý phổ biến trong thể thao và các lĩnh vực khác, thể hiện cách cảm xúc và lòng tự trọng được quản lý thông qua hành vi xã hội. Mesut Özil, sau thất bại của đội tuyển Đức tại World Cup 2018, đã thẳng thắn chia sẻ: “Khi tôi thắng, tôi là người Đức; khi tôi thua, tôi là dân nhập cư”, minh họa rõ ràng cách mà cảm xúc tập thể có thể biến đổi theo thành tích của đội tuyển.

Hiệu ứng BIRG và CORF cho thấy rằng cảm xúc trong thể thao không chỉ là những phản ứng nhất thời mà còn được định hình bởi các cơ chế tâm lý học sâu sắc. Chiến thắng hoặc thất bại của đội tuyển không chỉ ảnh hưởng đến những người trực tiếp tham gia mà còn lan tỏa rộng rãi, trở thành một phần không thể thiếu trong cách con người cảm nhận và kết nối với cộng đồng.

Cảm xúc trong thể thao không chỉ là những phản ứng nhất thời mà còn được định hình bởi các cơ chế tâm lý học sâu sắc.
Nguồn: Pexels

Chiến thắng thể thao là đòn bẩy cho thương hiệu quốc gia, thương hiệu cá nhân và doanh nghiệp tài trợ

Chiến thắng thể thao không chỉ dừng lại ở cảm xúc mà còn mang lại tiềm năng to lớn trong việc tạo dựng giá trị thương hiệu. Đối với quốc gia, thành công trong thể thao giúp củng cố hình ảnh trên trường quốc tế, thúc đẩy lòng tự hào dân tộc và thu hút sự chú ý toàn cầu. Đối với cá nhân vận động viên và các thương hiệu tài trợ, chiến thắng mở ra cơ hội xây dựng giá trị thương hiệu, gia tăng sự nhận diện và tạo dựng lòng trung thành từ cộng đồng.

Các thương hiệu thường tận dụng hiệu ứng BIRG (Basking in Reflected Glory) để xây dựng hình ảnh thông qua sự gắn bó với chiến thắng của đội tuyển hoặc vận động viên. Khi người tiêu dùng đồng nhất cảm xúc tự hào với một đội tuyển hoặc vận động viên, thương hiệu tài trợ sẽ được hưởng lợi từ ánh hào quang chiến thắng đó. Điều này lý giải tại sao các thương hiệu lớn luôn tìm kiếm cơ hội tài trợ cho các đội tuyển quốc gia hoặc các vận động viên xuất sắc, đặc biệt trong những sự kiện thể thao mang tính toàn cầu.

Một ví dụ đến từ cầu lông, khi vận động viên Kento Momota của Nhật Bản thống trị làng cầu lông thế giới trong giai đoạn năm 2019. Chiến thắng của Momota tại các giải đấu lớn không chỉ mang lại niềm tự hào cho Nhật Bản mà còn giúp các thương hiệu tài trợ như Yonex mở rộng sự hiện diện của mình trên thị trường quốc tế. Yonex đã gắn thương hiệu với hình ảnh Momota như biểu tượng của sự chính xác và tinh thần chiến đấu, giúp củng cố vị thế là nhà sản xuất hàng đầu trong lĩnh vực dụng cụ thể thao.

Yonex đồng hành cùng Kento Momota, biểu tượng của sự chính xác và tinh thần chiến đấu, để mở rộng hình ảnh thương hiệu ra thị trường toàn cầu.
Nguồn: The Japan Times

Một ví dụ điển hình khác là Naomi Osaka, tay vợt nổi tiếng người Nhật gốc Haiti, đã tận dụng chiến thắng tại các giải Grand Slam như US Open 2018 để xây dựng hình ảnh không chỉ là một vận động viên xuất sắc mà còn là người đại diện cho các giá trị xã hội.

Sự kết hợp giữa tài năng thể thao và các chiến dịch nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần, bình đẳng giới đã giúp Osaka trở thành gương mặt đại diện cho nhiều thương hiệu toàn cầu như Nike, Louis Vuitton và Mastercard. Thông qua những chiến thắng trên sân đấu, Naomi Osaka không chỉ tạo dựng giá trị thương hiệu cá nhân mà còn lan tỏa thông điệp tích cực đến cộng đồng.

Thông qua những chiến thắng trên sân đấu, Naomi Osaka không chỉ tạo dựng giá trị thương hiệu cá nhân mà còn lan tỏa thông điệp tích cực đến cộng đồng.
Nguồn: Nike

Novak Djokovic, tay vợt người Serbia, người đã trở thành biểu tượng quốc gia nhờ các chiến thắng ấn tượng tại các giải Grand Slam. Không chỉ xây dựng hình ảnh cá nhân như một trong những tay vợt vĩ đại nhất lịch sử, Djokovic còn giúp Serbia trở thành tâm điểm chú ý của truyền thông quốc tế. Các chiến dịch quảng bá du lịch và văn hóa của Serbia thường xuyên gắn hình ảnh đất nước với sự kiên cường, khéo léo và nỗ lực không ngừng nghỉ – những giá trị mà Djokovic đại diện.

Không chỉ xây dựng hình ảnh cá nhân như một trong những tay vợt vĩ đại nhất lịch sử, Djokovic còn giúp Serbia trở thành tâm điểm chú ý của truyền thông quốc tế.
Nguồn: Yardbarker

Để tận dụng tối đa chiến thắng thể thao, các thương hiệu cần chủ động xây dựng câu chuyện xung quanh chiến thắng, kết nối nó với các giá trị cốt lõi của mình. Điều này không chỉ duy trì sức hút lâu dài mà còn tạo ra giá trị thương hiệu bền vững, vượt ra ngoài phạm vi của sân đấu. Dù là bóng đá, cầu lông hay curling, sức mạnh của thể thao trong việc kết nối cảm xúc và xây dựng thương hiệu là không thể phủ nhận.

Quan Dinh H.