Vai trò của phong cách sống trong hành vi người tiêu dùng

Trong thế giới ngày nay, việc hiểu hành vi người tiêu dùng không còn chỉ dừng lại ở các yếu tố nhân khẩu học như tuổi tác, giới tính hay thu nhập. Phong cách sống đã nổi lên như một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định mua sắm của con người, không chỉ định hình những gì họ mua mà còn cả cách họ nhìn nhận thương hiệu và tương tác với nó. Tiếp thị dựa trên phong cách sống đang ngày càng trở nên thiết yếu đối với các doanh nghiệp muốn tạo dựng mối liên kết sâu sắc hơn với khách hàng và đảm bảo rằng sản phẩm và dịch vụ của họ phù hợp một cách tự nhiên với cuộc sống của khách hàng mục tiêu.

Phong cách sống không chỉ đơn thuần là những thói quen hằng ngày. Đó là sự phản ánh giá trị, sở thích và cách nhìn nhận thế giới của một người. Nó ảnh hưởng đến cách con người chi tiêu thời gian và tiền bạc, và do đó có tác động sâu sắc đến hành vi tiêu dùng. Hiểu rõ phong cách sống tác động đến quyết định tiêu dùng như thế nào giúp các nhà tiếp thị thiết kế các chiến dịch phù hợp hơn và phát triển sản phẩm đáp ứng đúng nhu cầu và mong muốn của các nhóm đối tượng khác nhau.

Phong cách sống phản ánh giá trị, sở thích và cách nhìn nhận thế giới của một người, qua đó ảnh hưởng đến cách con người chi tiêu thời gian và tiền bạc.
Nguồn: Icons8

Bài viết này sẽ khám phá vai trò thiết yếu mà phong cách sống đóng trong việc hình thành hành vi người tiêu dùng, các thành phần khác nhau cấu thành phong cách sống, và cách mà các nhà tiếp thị có thể khai thác những thông tin này để xây dựng chiến lược hiệu quả hơn. Bằng cách đi sâu vào các khía cạnh của phong cách sống như một yếu tố quyết định, chúng ta sẽ phát hiện ra sự tương quan chặt chẽ giữa phong cách sống và các mô hình tiêu dùng đang thay đổi.

Định nghĩa phong cách sống trong hành vi người tiêu dùng

Phong cách sống, trong bối cảnh hành vi người tiêu dùng, có thể được hiểu là sự kết hợp của các hoạt động, sở thích và quan điểm của một cá nhân (AIO). Những yếu tố này tạo nên một khuôn mẫu phản ánh cuộc sống hằng ngày, khát vọng và các lựa chọn của họ. Phong cách sống bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm nền tảng văn hóa, giai cấp xã hội, cấu trúc gia đình, sở thích cá nhân và cả phương tiện truyền thông. Cần lưu ý rằng phong cách sống không đơn giản chỉ là kết quả của thu nhập hoặc hồ sơ nhân khẩu học mà còn là sự phản ánh những lựa chọn và giá trị mà con người theo đuổi.

Điều này làm cho phong cách sống khác biệt so với phân khúc nhân khẩu học truyền thống. Trong khi dữ liệu nhân khẩu học có thể cho nhà tiếp thị biết người tiêu dùng của họ là ai dựa trên tuổi, giới tính, thu nhập và địa điểm, nó không giải thích được lý do tại sao họ đưa ra những quyết định nhất định hoặc thích thương hiệu này hơn thương hiệu khác. Phân tích phong cách sống, ngược lại, đi sâu vào việc hiểu “tại sao” đằng sau hành vi tiêu dùng. Nó trả lời các câu hỏi như: Điều gì thúc đẩy mọi người mua một sản phẩm nào đó? Các sở thích và sở thích của họ ảnh hưởng như thế nào đến quyết định mua sắm? Giá trị nào hướng dẫn những lựa chọn của họ?

Ví dụ, hai cá nhân có thể có cùng mức thu nhập và sống trong cùng một khu vực, nhưng phong cách sống của họ có thể hoàn toàn khác nhau. Một người có thể ưu tiên sức khỏe và thể thao, đầu tư vào thực phẩm hữu cơ, thẻ thành viên phòng gym và các kỳ nghỉ dưỡng chăm sóc sức khỏe. Người kia có thể ưu tiên giải trí và thư giãn, chi tiêu nhiều cho việc ăn uống ngoài, du lịch và các dịch vụ giải trí. Cả hai người đều có khả năng chi trả tương tự, nhưng phong cách sống của họ lại thúc đẩy họ chọn những sản phẩm và dịch vụ hoàn toàn khác nhau.

Các thành phần của phong cách sống trong hành vi người tiêu dùng

Để thực sự hiểu cách phong cách sống ảnh hưởng đến hành vi người tiêu dùng, cần phân tích ba yếu tố chính: các hoạt động, sở thích và quan điểm (AIO). Những thành phần này cung cấp khung tham chiếu giúp các nhà tiếp thị hiểu rõ hơn về sở thích và giá trị riêng biệt của nhóm đối tượng mục tiêu.

1. Hoạt động

Các hoạt động mà người tiêu dùng tham gia hàng ngày cung cấp thông tin quan trọng về phong cách sống của họ. Những hoạt động này có thể bao gồm từ các nhiệm vụ liên quan đến công việc cho đến các hoạt động giải trí và sở thích cá nhân. Hoạt động của người tiêu dùng thường quyết định cách họ phân bổ thời gian và tiền bạc, ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi mua sắm của họ.

Chẳng hạn, một người có lối sống năng động, thường xuyên đi bộ đường dài hoặc tham gia các môn thể thao ngoài trời vào cuối tuần, sẽ có xu hướng đầu tư vào các thiết bị ngoài trời, dụng cụ thể thao và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe. Các khoản chi tiêu của họ phù hợp với lối sống hoạt động. Ngược lại, một người có lối sống thư giãn hơn có thể dành thời gian rảnh để xem phim, đọc sách hoặc ăn uống tại nhà hàng. Các khoản chi tiêu của họ sẽ phản ánh sở thích này, chẳng hạn như tập trung vào các dịch vụ giải trí, trải nghiệm ẩm thực và các sản phẩm phục vụ tại gia.

Hiểu rõ các hoạt động của người tiêu dùng cho phép các thương hiệu định vị sản phẩm của mình theo cách phù hợp và nâng cao trải nghiệm hàng ngày của khách hàng.

Ví dụ, một thương hiệu chuyên về trang phục thể thao sẽ nhắm đến những người tiêu dùng thường xuyên tham gia các hoạt động thể thao như chạy bộ, yoga hay leo núi. Tương tự, một công ty công nghệ cung cấp các hệ thống giải trí tại gia có thể nhắm vào những cá nhân dành nhiều thời gian ở nhà, tập trung vào sự thoải mái và trải nghiệm giải trí trong không gian cá nhân.

Hoạt động của người tiêu dùng thường quyết định cách họ phân bổ thời gian và tiền bạc, ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi mua sắm của họ.
Nguồn: Icons8

2. Sở thích

Sở thích là một thành phần quan trọng khác của phong cách sống. Đây là những chủ đề và hoạt động khiến người tiêu dùng cảm thấy hứng thú và đam mê. Sở thích có thể rất đa dạng, từ thể dục, thời trang, du lịch đến công nghệ, nghệ thuật và trò chơi. Mọi người thường dành cả thời gian lẫn tiền bạc cho những sở thích của mình, biến chúng thành động lực lớn cho hành vi tiêu dùng.

Sự quan tâm đến thời trang, chẳng hạn, sẽ khiến người tiêu dùng đưa ra quyết định mua sắm phản ánh các xu hướng và phong cách hiện hành. Họ có thể dành một phần lớn thu nhập để mua quần áo, phụ kiện và các sản phẩm làm đẹp giúp họ giữ được sự phong cách. Ngược lại, một người có sự đam mê với công nghệ sẽ ưu tiên đầu tư vào các thiết bị, ứng dụng hoặc dịch vụ số mới nhất để nâng cao phong cách sống kỹ thuật số của mình.

Các thương hiệu phù hợp với sở thích của đối tượng mục tiêu có khả năng thu hút và tương tác với họ một cách sâu sắc hơn. Điều này đặc biệt quan trọng trong thị trường cạnh tranh hiện nay, khi người tiêu dùng có vô số lựa chọn. Nếu một thương hiệu có thể đáp ứng một sở thích cụ thể – dù đó là thời trang bền vững, công nghệ tiên tiến hay ẩm thực cao cấp – nó sẽ nổi bật như một lựa chọn ưu tiên đối với những người tiêu dùng có những sở thích đó.

Mọi người thường dành nhiều thời gian lẫn tiền bạc cho sở thích của mình, biến chúng thành động lực lớn cho hành vi tiêu dùng.
Nguồn: Icons8

3. Quan điểm

Quan điểm, niềm tin và giá trị của người tiêu dùng là thành phần cuối cùng của phong cách sống. Những quan điểm này định hình cách người tiêu dùng nhìn nhận các thương hiệu, sản phẩm và dịch vụ, và thường ảnh hưởng đến quyết định mua sắm ở mức độ sâu sắc hơn, mang tính cảm xúc nhiều hơn. Quan điểm của người tiêu dùng thường được hình thành từ nền tảng văn hóa, giáo dục, môi trường xã hội và kinh nghiệm cá nhân.

Ví dụ, một người coi trọng tính bền vững và trách nhiệm với môi trường sẽ có xu hướng lựa chọn những thương hiệu chia sẻ những giá trị này. Họ có thể quyết định mua hàng từ các công ty ưu tiên thực hành thân thiện với môi trường, cung cấp các sản phẩm tái sử dụng hoặc tham gia vào các sáng kiến trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR). Ngược lại, một người tiêu dùng tập trung vào sự đổi mới và tiến bộ công nghệ sẽ tìm kiếm các thương hiệu nổi tiếng với các sản phẩm tiên tiến và luôn đổi mới.

Trong một thế giới mà các vấn đề xã hội và môi trường ngày càng trở nên quan trọng, việc hòa hợp với quan điểm và giá trị của người tiêu dùng là điều cốt yếu để xây dựng lòng trung thành và niềm tin. Các thương hiệu bỏ qua những yếu tố này có nguy cơ mất đi sự ủng hộ của một phần lớn khách hàng, đặc biệt là nhóm người tiêu dùng trẻ ưu tiên sự lựa chọn dựa trên giá trị.

Quan điểm, niềm tin và giá trị của người tiêu dùng thường ảnh hưởng đến quyết định mua sắm ở mức độ sâu sắc hơn, mang tính cảm xúc nhiều hơn.
Nguồn: Icons8

Cách phong cách sống ảnh hưởng đến quyết định mua sắm

Ảnh hưởng của phong cách sống đến hành vi tiêu dùng là vô cùng lớn. Từ những lựa chọn người tiêu dùng đưa ra về sản phẩm họ mua cho đến các thương hiệu họ tin tưởng, phong cách sống đóng vai trò trung tâm trong việc định hình các mô hình mua sắm. Để hiểu rõ hơn về cách mà điều này hoạt động trong thực tiễn, hãy cùng khám phá một số cách mà phong cách sống ảnh hưởng đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng.

1. Cá nhân hóa và lòng trung thành thương hiệu

Ngày nay, người tiêu dùng mong đợi các thương hiệu hiểu rõ nhu cầu và sở thích của họ ở mức độ sâu sắc hơn. Họ muốn các sản phẩm và dịch vụ phù hợp một cách tự nhiên với lối sống của mình và sẵn sàng trung thành với các thương hiệu có thể mang lại trải nghiệm cá nhân hóa này.

Chẳng hạn, những người có lối sống bận rộn, thường xuyên di chuyển có thể ưu tiên các thương hiệu cung cấp sự tiện lợi và hiệu quả. Một dịch vụ giao bữa ăn tận nhà với các bữa ăn được chia khẩu phần sẵn hoặc một hộp đăng ký theo tháng gửi đến các sản phẩm được chọn lọc riêng phù hợp với nhu cầu của họ, sẽ có khả năng giành được lòng trung thành của những người tiêu dùng thiếu thời gian này.

Ngược lại, một người có lối sống tối giản có thể ưu tiên những thương hiệu cung cấp các sản phẩm đơn giản, chức năng và tập trung vào chất lượng thay vì số lượng. Đối với người tiêu dùng này, việc tránh sự lộn xộn và dư thừa là quan trọng, và họ sẽ bị thu hút bởi những thương hiệu phù hợp với hệ thống giá trị của họ.

Bằng cách hiểu rõ sở thích và phong cách sống của khách hàng, các thương hiệu có thể tạo ra các chiến lược tiếp thị được cá nhân hóa, từ đó gây ấn tượng cảm xúc mạnh mẽ hơn. Kết nối này dẫn đến lòng trung thành thương hiệu cao hơn và duy trì khách hàng lâu dài.

Người tiêu dùng muốn các sản phẩm và dịch vụ phù hợp một cách tự nhiên với lối sống của mình và sẵn sàng trung thành với các thương hiệu có thể mang lại trải nghiệm cá nhân hóa này.
Nguồn: Icons8

2. Vai trò của mạng xã hội và nền tảng kỹ thuật số

Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, phong cách sống ngày càng bị ảnh hưởng và định hình bởi mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số. Người tiêu dùng không chỉ thể hiện phong cách sống của mình trên mạng mà còn khám phá những xu hướng, sản phẩm và thương hiệu mới thông qua mạng xã hội. Các nền tảng như Instagram, TikTok và YouTube đã trở thành trung tâm của nội dung phong cách sống, nơi các influencer và thương hiệu cùng nhau giới thiệu các sản phẩm phù hợp với những phong cách sống nhất định.

Ví dụ, những người có ảnh hưởng trong lĩnh vực thể dục trên Instagram thường quảng bá các sản phẩm thời trang thể thao, các chương trình tập luyện và thực phẩm bổ sung sức khỏe, ảnh hưởng đến người theo dõi của họ trong việc theo đuổi một lối sống năng động và tập trung vào sức khỏe. Tương tự, những người có ảnh hưởng trong lĩnh vực làm đẹp có thể giới thiệu các sản phẩm chăm sóc da và trang điểm, thu hút những người tiêu dùng đặt sự tự chăm sóc và vẻ đẹp là một phần quan trọng trong phong cách sống của họ.

Tính chất hình ảnh mạnh mẽ của các nền tảng mạng xã hội giúp người tiêu dùng dễ dàng khám phá và áp dụng các xu hướng phong cách sống mới. Dù đó là việc ăn chay, bền vững hay thời trang cao cấp, mạng xã hội cho phép người tiêu dùng nhanh chóng tìm ra các thương hiệu mới và tích hợp chúng vào các lựa chọn phong cách sống của mình.

Các thương hiệu tận dụng mạng xã hội để làm nổi bật cách sản phẩm của họ phù hợp với một phong cách sống cụ thể có thể tiếp cận đến các đối tượng khách hàng có sự quan tâm sâu sắc. Các mối quan hệ đối tác với những người có ảnh hưởng, đặc biệt, là phương pháp hiệu quả để giới thiệu cách sản phẩm nâng cao hoặc bổ sung cho cuộc sống hàng ngày của người tiêu dùng, làm cho chiến dịch tiếp thị phong cách sống trở nên có tác động mạnh mẽ hơn.

Người tiêu dùng không chỉ thể hiện phong cách sống của mình trên mạng mà còn khám phá những xu hướng, sản phẩm và thương hiệu mới thông qua mạng xã hội.
Nguồn: Icons8

3. Phong cách sống như một công cụ phân khúc thị trường

Các nhà tiếp thị từ lâu đã dựa vào phân khúc nhân khẩu học để nhắm mục tiêu đến đối tượng của mình. Tuy nhiên, phân khúc dựa trên phong cách sống cung cấp một cách tiếp cận tinh tế hơn, cho phép các thương hiệu xác định và kết nối với người tiêu dùng dựa trên giá trị, sở thích và thói quen của họ thay vì chỉ tập trung vào tuổi tác hay thu nhập.

Phân khúc phong cách sống chia thị trường thành các nhóm người có hành vi và sở thích tương tự nhau. Các nhóm này có thể bao gồm những người đam mê thể thao, người tìm kiếm sự xa hoa, người tiêu dùng có ý thức về môi trường, hay những người đam mê công nghệ. Bằng cách điều chỉnh thông điệp tiếp thị để thu hút những nhóm phong cách sống cụ thể, các thương hiệu có thể thu hút sự chú ý của khách hàng và tăng khả năng chuyển đổi khách hàng tiềm năng thành khách hàng trung thành.

Ví dụ, một thương hiệu bán dụng cụ ngoài trời có thể phân khúc thị trường thành những người tiêu dùng có lối sống thích phiêu lưu, tập trung vào các môn thể thao ngoài trời như leo núi, cắm trại và chèo thuyền kayak. Bằng cách nhắm mục tiêu những người tiêu dùng này với thông điệp nhấn mạnh độ bền, chức năng và sự phấn khích của phiêu lưu, thương hiệu có thể xây dựng mối liên kết mạnh mẽ với khách hàng.

Tương tự, một thương hiệu xa xỉ có thể nhắm đến những người tiêu dùng coi trọng sự độc quyền và trải nghiệm cao cấp. Bằng cách nhấn mạnh đến tay nghề thủ công, di sản và các phẩm chất độc đáo của sản phẩm, thương hiệu có thể thu hút người tiêu dùng xem sự xa xỉ là một phần không thể thiếu của phong cách sống.

Phân khúc dựa trên phong cách sống cho phép các thương hiệu tập trung vào các yếu tố cảm xúc và tâm lý thúc đẩy hành vi mua sắm, dẫn đến các chiến dịch tiếp thị hiệu quả hơn, gây ấn tượng mạnh mẽ với người tiêu dùng.

Phân khúc dựa trên phong cách sống cung cấp cho thương hiệu một cách tiếp cận tinh tế hơn, thay vì chỉ tập trung vào tuổi tác hay thu nhập của người tiêu dùng.
Nguồn: Icons8

4. Sự trỗi dậy của tiêu dùng đạo đức và dựa trên giá trị

Trong những năm gần đây, xu hướng phong cách sống đã chuyển dịch sang hướng tiêu dùng đạo đức và dựa trên giá trị. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến tác động xã hội và môi trường của những lựa chọn mua sắm của mình, và họ đang tìm kiếm những thương hiệu phù hợp với các giá trị này. Sự chuyển dịch này đặc biệt rõ rệt ở thế hệ trẻ như Millennials và Gen Z, những người ưu tiên tính bền vững, đa dạng và trách nhiệm xã hội.

Chẳng hạn, những người tiêu dùng có phong cách sống chú trọng đến môi trường có xu hướng ủng hộ các thương hiệu sử dụng nguyên liệu bền vững, giảm thiểu rác thải và ưu tiên các hoạt động lao động đạo đức. Họ có thể chọn mua hàng từ các công ty minh bạch về chuỗi cung ứng và cam kết giảm thiểu khí thải carbon.

Sự chuyển dịch sang tiêu dùng dựa trên giá trị đã tạo ra những cơ hội mới cho các thương hiệu để phân biệt mình trên thị trường. Các công ty áp dụng tính bền vững, đa dạng và trách nhiệm xã hội có thể thu hút được một lượng người tiêu dùng trung thành chia sẻ các giá trị này. Hơn nữa, khi người tiêu dùng ngày càng nhận thức rõ hơn về tác động của việc mua sắm của mình, họ sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm phù hợp với niềm tin đạo đức của họ.

Các thương hiệu không nắm bắt kịp xu hướng phong cách sống này có nguy cơ bị coi là lạc hậu hoặc không hiểu đúng nhu cầu của người tiêu dùng hiện đại. Ngược lại, những thương hiệu áp dụng các phương pháp đạo đức và truyền thông cam kết về bền vững có thể định vị mình là những người dẫn đầu trên thị trường.

Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến tác động xã hội và môi trường của những lựa chọn mua sắm của mình, và họ đang tìm kiếm những thương hiệu phù hợp với các giá trị này.
Nguồn: Icons8

5. Sự khác biệt văn hóa và khu vực trong phong cách sống

Cần lưu ý rằng phong cách sống không phải là một khái niệm cố định, mà khác biệt theo từng văn hóa và khu vực. Sự khác biệt văn hóa và khu vực đóng vai trò quan trọng trong việc định hình sở thích phong cách sống và hành vi tiêu dùng. Những gì có thể hấp dẫn với người tiêu dùng ở một phần của thế giới có thể không có tác động tương tự ở khu vực khác.

Ví dụ, ở các quốc gia phương Tây, chủ nghĩa cá nhân và thành tựu cá nhân thường được nhấn mạnh trong tiếp thị phong cách sống. Người tiêu dùng có thể bị thu hút bởi các sản phẩm thúc đẩy sự tự thể hiện, độc lập và thành công cá nhân. Ngược lại, ở những nền văn hóa mang tính tập thể hơn, như nhiều quốc gia Châu Á, các lựa chọn phong cách sống có thể chịu ảnh hưởng nhiều hơn bởi các giá trị gia đình, cộng đồng và sự hòa hợp xã hội.

Các thương hiệu hoạt động ở thị trường toàn cầu phải tính đến những khác biệt văn hóa này khi xây dựng chiến lược tiếp thị của mình. Một sản phẩm hoặc chiến dịch thành công ở một khu vực có thể cần phải được điều chỉnh để phù hợp với các chuẩn mực văn hóa và phong cách sống của người tiêu dùng ở khu vực khác.

Hiểu rõ bối cảnh văn hóa mà khách hàng đang sống giúp các thương hiệu tạo ra thông điệp tiếp thị có liên quan và ý nghĩa hơn, từ đó gây ấn tượng mạnh với người tiêu dùng ở mức độ cá nhân.

Sự khác biệt về văn hóa và khu vực cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình sở thích phong cách sống và hành vi tiêu dùng.
Nguồn: Icons8