Ảnh hưởng của thiên kiến xác nhận đến hành vi người (tiêu) dùng như thế nào?

Theo định nghĩa của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ – APA, thiên kiến xác nhận là xu hướng tìm kiếm và chọn lọc những thông tin phù hợp với niềm tin, giả thuyết hoặc quan điểm được hình thành từ trước.

Những người có thiên kiến này thường tập trung thu thập, ghi nhớ, phân tích những thông tin giúp họ củng cố quan điểm của bản thân và bác bỏ những bằng chứng không ủng hộ quan điểm của họ. Thiên kiến xác nhận được phân ra thành 3 loại: Thiên kiến tìm kiếm thông tin, thiên kiến phân tích và trí nhớ thiên kiến.

1. Thiên kiến tìm kiếm thông tin: Xu hướng tìm kiếm thông tin để củng cố cho niềm tin hoặc giả thuyết được đặt ra trước đó là đúng. Chằng hạn như bạn cho rằng người hướng ngoại thường có kỹ năng giao tiếp tốt hơn so với người hướng nội. Bạn sẽ có xu hướng tìm kiếm câu hỏi: “Người hướng ngoại có kỹ năng giao tiếp tốt hơn người hướng nội không?”, thay vì thực sự tìm hiểu về sự khác biệt giữa hai loại tính cách và ảnh hưởng của chúng đối với kỹ năng giao tiếp.

2. Thiên kiến phân tích: Diễn ra trong quá trình phân tích dữ liệu dựa trên những thông tin hoặc cơ sở có thể hỗ trợ và củng cố cho quan điểm hay giả thuyết ban đầu của chúng ta. Thiên kiến phân tích khiến chúng ta đánh giá cao những bằng chứng xác nhận hơn là những bằng chứng chống lại quan điểm hoặc giả thuyết của mình; dẫn đến kết luận không chính xác hoặc không đủ cân nhắc về vấn đề.

3. Trí nhớ thiên kiến: Để xác nhận và ủng hộ quan điểm hoặc niềm tin hiện tại, chúng ta thường ghi nhớ những thông tin hoặc ký ức có chọn lọc và phù hợp với quan điểm đó.

Một số gợi ý bạn có thể áp dụng khi nhận thấy khách hàng/đối tượng mục tiêu có 1 trong 3 loại thiên kiến này (theo quan điểm cá nhân của mình):

Thiên kiến tìm kiếm thông tin

Người dùng có xu hướng tìm kiếm những thông tin để củng cố suy nghĩ hoặc quan điểm của họ về một vấn đề nào đó, mà bỏ qua toàn bộ dữ kiện liên quan. Nhiệm vụ của Marketer lúc này là cung cấp đầy đủ các nội dung liên quan xoay quanh vấn đề và liên kết chúng lại với nhau, giúp người dùng có cái nhìn trực quan hơn.

Giả sử bạn đang xây dựng chủ đề "Tính cách: hướng nội và hướng ngoại" trong kế hoạch SEO bài viết cho website. Bạn có thể gom nhóm và phân tích từ khoá theo hành trình khách hàng (từ khoá theo mục đích) hoặc 3 giai đoạn của phễu MKT (TOFU, MOFU và BOFU) như sau:

Giai đoạn tìm kiếm thông tin: Ở giai đoạn này, bạn cần triển khai các nội dung cung cấp thông tin hoặc khái niệm người hướng nội và người hướng là gì, ưu/nhược điểm, cách nhận biết,...

Giai đoạn cân nhắc: Đến giai đoạn này, người dùng đang xem xét và suy nghĩ về thông tin họ đã tiếp nhận, nhưng có thể vẫn còn một số thắc mắc hoặc sự không chắc chắn về sự khác biệt giữa hai loại tính cách này. Bạn nên tiếp tục cung cấp thông tin bổ sung qua việc phân biệt hoặc so sánh cụ thể giữa hai loại tính cách trong các tình huống khác nhau. Cung cấp thêm nhiều ví dụ trực quan cho từng loại tính cách. Chẳng hạn như, tính cách hướng nội có ảnh hưởng đến cách họ giao tiếp và xây dựng mối quan hệ xã hội như thế nào.

Giai đoạn điều hướng: Trong giai đoạn này bạn cần cung cấp bài viết có chứa biểu mẫu hoặc bài kiểm tra tính cách (có/không phí) để giúp người dùng nhận biết và xác định tính cách của mình một cách chính xác. Điều này giúp họ hiểu rõ hơn về bản thân và hướng dẫn họ trong việc thích nghi và phát triển dựa trên tính cách của mình.

Giai đoạn chuyển đổi: Đây là giai đoạn cuối cùng, có thể hoặc không xảy ra, tuỳ theo mục đích triển khai. Trường hợp chỉ dừng lại ở 1-2 trong số 3 giai đoạn trên, nhưng sẽ có trường hợp cần hướng người dùng tới 1 hành động cụ thể. Chẳng hạn như, sau khi nhận được báo cáo tính cách của người dùng thông qua bài test, bạn sẽ đề xuất các vị trí công việc phù hợp với tính cách, kỹ năng và kinh nghiệm của họ không phí hoặc mất phí, nếu bạn là một trang web tuyển dụng.

Chú ý liên kết (Internal links) các nội dung này lại với nhau một cách rõ ràng và hợp lý để chúng có thể bổ trợ tốt cho nhau.

Thiên kiến phân tích

Áp dụng phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu đa chiều. Không chỉ tập trung vào việc xác nhận quan điểm ban đầu, mà còn đưa ra những lập luận chống lại quan điểm đó.

Ví dụ, người hướng nội không phải là người kém trong giao tiếp. Vì hướng nội là tính cách, còn giao tiếp là kỹ năng. Kỹ năng có thể học và cải thiện nhờ quá trình rèn luyện. Ngược lại, tính cách là tính chất và đặc điểm về nội tâm. Chúng được hình thành từ yếu tố bẩm sinh hay do quá trình nuôi dưỡng hoặc môi trường sống xung quanh.

Do đó về khái niệm cả 2 đều không giống nhau, nên không thể mặc định người hướng nội giao tiếp kém.

Trí nhớ thiên kiến

Để vượt qua trí nhớ thiên kiến, các marketer có thể tạo ra trải nghiệm thú vị và độc đáo để tạo ra ấn tượng sâu sắc và nhớ đến khách hàng. Trong một số trường hợp bạn có thể sử dụng kỹ thuật storytelling và visual storytelling để truyền đạt thông điệp một cách hiệu quả và gắn kết với ký ức và trải nghiệm của khách hàng.

Còn rất nhiều loại thiên kiến khác, mình sẽ chia sẻ ở những bài sau. Cám ơn các bạn đã theo dõi!

Nguồn tham khảo: https://duonggiaphat.vn/cac-loai-thien-kien-pho-bien/