Nguyên lý màu sắc – Bài học đầu tiên của designer

Nguyên lý màu sắc là một vũ điệu đầy mê hoặc, nơi các sắc màu hòa quyện, tạo nên những bản giao hưởng thị giác tuyệt đẹp. Nó là kim chỉ nam cho bất kỳ ai muốn sử dụng màu sắc một cách hiệu quả, từ nhà thiết kế, nghệ sĩ, cho đến những người yêu thích sáng tạo.

Màu sắc – Colors

Bánh xe màu sắc – công cụ huyền ảo do Isaac Newton sáng tạo năm 1666, – vén màn bí mật về mối quan hệ giữa các sắc màu. Ông phân chia màu sắc làm 3 nhóm sau:

• Sơ cấp (Cơ bản): Đỏ, xanh lam, vàng – ba “nàng thơ” khởi nguồn cho mọi sắc màu.
• Thứ cấp: Cam, tím, lục – kết hợp từ hai màu cơ bản, tạo nên bản giao hưởng màu sắc mới.
• Trung cấp (Bậc ba): Pha trộn màu cơ bản và thứ cấp, mang đến sự tinh tế và hài hòa.

Màu gốc – Hue

Trong thế giới màu sắc muôn màu muôn vẻ, Hue đóng vai trò như một bản chất, là đặc điểm cốt lõi giúp chúng ta phân biệt được giữa màu đỏ, xanh lá, xanh dương hay bất kỳ màu sắc cụ thể nào khác trên bánh xe màu.

Hãy tưởng tượng bánh xe màu là một vũ hội sắc màu rực rỡ. Hue chính là “tên riêng” của từng vũ công tham gia bữa tiệc này. Nó cho biết vị trí của họ trên sàn nhảy, giúp chúng ta dễ dàng gọi tên từng màu, chẳng hạn như: “Nữ hoàng kiêu sa Áo Đỏ”, “Chàng lãng tử Áo Xanh Lam”, hay “Nàng tiên cỏ mát mẻ Áo Xanh Lá”.

Giá trị màu (sáng tối) – Value

Giá trị màu là yếu tố quan trọng trong nghệ thuật thị giác, đóng vai trò như “ánh sáng” tô điểm cho bức tranh thêm chiều sâu và sức sống. Nó đại diện cho độ sáng hoặc độ tối tương đối của màu sắc hoặc thang độ xám, tạo nên sự tương phản và thu hút thị giác.

Hãy tưởng tượng một bức tranh với những mảng màu rực rỡ. Nếu tất cả đều sáng chói hoặc tối đen, bức tranh sẽ trở nên đơn điệu và thiếu sức sống. Giá trị chính là “chiếc cọ” giúp nghệ sĩ điều chỉnh độ sáng tối, tạo nên sự hài hòa, cân bằng và điểm nhấn cho tác phẩm.

Giá trị màu sẽ giúp cho thiết kế:

• Có độ tương phản: Phân biệt các mảng màu, thu hút sự chú ý và tạo điểm nhấn cho bức tranh.
• Thể hiện chiều sâu: Giúp tạo hiệu ứng 3D, khiến bức tranh trở nên sống động và chân thực hơn.
• Khơi gợi cảm xúc: Sử dụng giá trị sáng tối có thể truyền tải cảm xúc khác nhau, từ vui tươi, rạng rỡ đến u buồn, trầm lắng.

Độ bão hòa – Saturation

Độ bão hòa, hay còn gọi là sắc độ hoặc cường độ, là yếu tố quan trọng giúp tô điểm cho cuộc sống thêm rực rỡ và sinh động. Nó thể hiện mức độ tinh khiết và sống động của màu sắc, từ bão hòa hoàn toàn (sống động) đến khử bão hòa (xám).

Hãy tưởng tượng một khu vườn với muôn hoa khoe sắc. Những bông hoa rực rỡ như hoa hồng, hoa hướng dương mang vẻ đẹp rạng ngời với độ bão hòa cao. Ngược lại, những bông hoa cẩm tú cầu, hoa oải hương mang vẻ đẹp dịu dàng, thanh tao với độ bão hòa thấp.

Độ bão hòa mang đến những lợi ích:

• Tạo điểm nhấn: Sử dụng màu sắc bão hòa cao để thu hút sự chú ý và tạo điểm nhấn cho thiết kế hoặc tác phẩm nghệ thuật.
• Thể hiện cảm xúc: Màu sắc bão hòa cao có thể khơi gợi cảm xúc vui vẻ, sôi động, năng lượng. Màu sắc bão hòa thấp có thể mang đến cảm giác bình yên, thư giãn, nhẹ nhàng.
• Tạo hiệu ứng: Sử dụng độ bão hòa để tạo hiệu ứng thị giác như làm mờ, làm nổi bật, hoặc tạo ảo giác về chiều sâu.

Phương pháp phối màu

Trong thiết kế màn hình, các nhà thiết kế sử dụng mô hình màu cộng tính (additive color model), với ba màu cơ bản là đỏ, xanh lá và xanh dương. Cũng giống như việc sắp xếp hình ảnh và các yếu tố khác một cách chiến lược trong thiết kế trực quan, việc lựa chọn màu sắc cần tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, tạo ra giao diện hấp dẫn và có khả năng sử dụng cao (usability). Khi bắt đầu quá trình thiết kế, bạn có thể cân nhắc sử dụng bất kỳ sơ đồ màu chính nào sau đây.

Đơn sắc (Monochromatic)

Đối với phương pháp đơn sắc (Monochromatic) bạn sẽ chọn một sắc thái (Hue) và tạo các yếu tố khác từ các sắc độ (shades) và tông màu (tints) khác nhau của nó.

Ví dụ: Chọn màu xanh lam và tạo ra các màu xanh lam nhạt, xanh lam đậm để tạo cảm giác nhẹ nhàng, tinh tế.

Tương đồng (Analogous)

Bạn có thể áp dụng phương pháp tương đồng (Analogous) bằng cách sử dụng ba màu nằm cạnh nhau trên bánh xe màu.

Ví dụ: Cam, vàng cam và vàng – gợi lên cảm giác về ánh sáng như lửa.

Bổ túc trực tiếp (Complementary)

Sử dụng các cặp màu đối diện nhau trên bánh xe màu sắc – ví dụ như xanh lam/vàng – để tạo độ tương phản tối đa.

Bổ túc xen kẽ (Split Complementary/Compound Harmony)

Thêm các màu từ hai phía của cặp màu đối diện của bạn để làm dịu độ tương phản.

Ví dụ: Chọn màu xanh lam làm màu chủ đạo, kết hợp với màu vàng cam và xanh lá lam tím để tạo sự hài hòa và năng động.

Bổ túc bộ ba (Triadic)

Chọn ba màu cách đều nhau trên bánh xe màu (nghĩa là cách nhau 120°, ví dụ: đỏ / xanh lam / vàng).

Những màu này có thể không quá rực rỡ, nhưng sơ đồ màu này vẫn hài hòa và có độ tương phản cao. Dễ tạo ra các thiết kế hấp dẫn về mặt thị giác với sơ đồ này hơn so với sơ đồ màu bù trừ.

Bổ túc bộ bốn (Tetradic)

Chọn bốn màu là hai bộ màu đối diện nhau (ví dụ: cam / vàng / xanh lam / tím) và chọn một màu chủ đạo. Điều này cho phép tạo ra các thiết kế phong phú, thú vị.

Tuy nhiên, cần lưu ý đến sự cân bằng giữa các màu nóng và màu lạnh.

Hình vuông (Square)

Đây là một biến thể của bộ bốn. Bạn có thể tìm bốn màu cách đều nhau trên bánh xe màu (nghĩa là cách nhau 90°).

Không giống như bộ bốn, sơ đồ hình vuông có thể hoạt động tốt nếu bạn sử dụng cả bốn màu một cách đồng đều.

Lựa chọn màu sắc phù hợp

Màu sắc không chỉ là hình ảnh, mà còn là sức mạnh tác động đến cảm xúc người dùng. Lựa chọn màu sắc đúng đắn sẽ giúp bạn:

• “Hút mắt” ngay từ cái nhìn đầu tiên: Tạo độ tương phản ấn tượng để thu hút sự chú ý của người dùng.
• Khơi dậy cảm xúc mong muốn: Màu sắc rực rỡ hay nhẹ nhàng sẽ dẫn dắt người dùng theo hành trình cảm xúc bạn thiết kế.

Làm thế nào để chọn màu sắc hiệu quả?

• Hiểu người dùng: Màu sắc có thể tác động khác nhau tùy theo giới tính, tuổi tác, văn hóa. Ví dụ, màu xanh được ưa chuộng trong lĩnh vực ngân hàng ở phương Tây cũng có thể mang ý nghĩa tích cực ở các nền văn hóa khác.
• Nghiên cứu trải nghiệm người dùng (UX research): Thực hiện nghiên cứu để hiểu mong đợi của người dùng về màu sắc trong một lĩnh vực nhất định.
• Thử nghiệm và tinh chỉnh: Màu sắc có thể mang ý nghĩa khác nhau giữa các vùng miền. Ví dụ, màu đỏ tượng trưng cho may mắn ở Trung Quốc, tang tóc ở Nam Phi, nguy hiểm/gợi cảm ở Mỹ. Hãy kiểm tra kỹ lưỡng lựa chọn màu sắc của bạn để đảm bảo tính quốc tế.

Kết luận

Màu sắc là vũ khí bí mật giúp bạn chinh phục mọi trái tim! Chúng không chỉ là “gia vị” cho thiết kế mà còn là “chìa khóa” để truyền tải thông điệp và khơi gợi cảm xúc.

Hãy biến hóa với những gam màu rực rỡ, tạo nên bản giao hưởng màu sắc hoàn hảo, thể hiện mục tiêu thiết kế và cá tính thương hiệu độc đáo của bạn.

Chúc bạn thành công!

* Nguồn: Thiết Kế Thương Hiệu MondiaL