Giữa vô vàn định nghĩa về văn hoá doanh nghiệp – Bạn đã thật sự hiểu đúng chưa?

Hiện có đến trên 300 định nghĩa khác nhau về văn hoá doanh nghiệp. Tuy nhiên, các định nghĩa đều có điểm chung, đó là xem văn hoá doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị được xây dựng trong suốt quá trình hình thành, phát triển của doanh nghiệp. Những giá trị này ảnh hưởng và quyết định đến lối suy nghĩ, hành xử của từng cá nhân trong doanh nghiệp.

Điều này tạo nên điểm khác biệt cho mỗi doanh nghiệp. Chúng ta sẽ điểm qua một vài định nghĩa về văn hoá doanh nghiệp bên dưới.​

Văn hoá doanh nghiệp – những cách tiếp cận đa chiều

Văn hoá doanh nghiệp ngày nay đã trở thành một khái niệm quen thuộc và gần gũi với mọi người. Ở mỗi một nền văn hoá, với nền tảng kiến thức khác nhau sẽ có một góc nhìn khác biệt về khái niệm này. Không chỉ ở mỗi quốc gia, mà ở mỗi doanh nghiệp đều có cách nhìn và tiếp nhận khác nhau về văn hoá doanh nghiệp. 

Hiện có đến trên 300 định nghĩa khác nhau về văn hoá doanh nghiệp. Các định nghĩa ấy có điểm chung là xem văn hoá doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị được xây dựng trong suốt quá trình hình thành, phát triển của doanh nghiệp. Những giá trị này ảnh hưởng và định hình lối suy nghĩ, hành xử của từng cá nhân và tạo ra sự khác biệt cho mỗi doanh nghiệp.

Dưới đây là một vài khái niệm điển hình mà Toppion chọn lọc để giới thiệu đến độc giả:

Theo Business Dictionary, văn hoá doanh nghiệp bao gồm các kỳ vọng, kinh nghiệm, triết lý và các giá trị kết nối các yếu tố này lại với nhau. Chúng được thể hiện thông qua hình ảnh, các hoạt động bên trong, các tương tác với bên ngoài và các kỳ vọng trong tương lai. Văn hoá doanh nghiệp dựa trên các giá trị, niềm tin, phong tục được đồng thuận, các nguyên tắc được văn bản hoá hay không được văn bản hoá được phát triển theo thời gian và được số đông công nhận là đúng. Văn hoá doanh nghiệp còn thể hiện qua:

• Cách thức kinh doanh của doanh nghiệp, cách tương tác với nhân viên, khách hàng, và xa hơn là tương tác với cộng đồng.
• Các áp lực khi ra quyết định, phát triển các ý tưởng mới hay thể hiện cái tôi cá nhân.
• Việc sắp xếp cơ cấu tổ chức như thế nào.
• Và việc nhân viên cam kết hướng đến mục tiêu của tổ chức như thế nào.

Vào năm 2000, Deal & Kennedy định nghĩa: Hiểu một cách đơn giản, văn hoá doanh nghiệp là “cách mà mọi thứ được thực hiện xung quanh đây”.

Còn vào năm 2004, Needle cho rằng: Văn hoá doanh nghiệp cũng bao gồm luôn cả tầm nhìn, giá trị cốt lõi, các tiêu chuẩn, hệ thống, biểu tượng, ngôn ngữ, giả định, niềm tin cũng như các hành vi của các thành viên trong tổ chức.

Trong khi các định nghĩa về văn hoá ở trên thể hiện việc hình thành văn hoá tại nơi làm việc thì một số định nghĩa khác lại nhấn mạnh đến hành vi của nhân viên, và cách văn hoá tổ chức ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi của nhân viên trong tổ chức như thế nào:

“Văn hoá doanh nghiệp là một tập hợp các giả định được chia sẻ nhằm định hướng cho các vấn đề xảy ra trong doanh nghiệp bằng cách đưa ra các hành vi thích hợp cho từng tình huống khác nhau” – Ravasi & Schultz, 2006.

“Văn hoá doanh nghiệp ảnh hưởng đến cách mọi người và các nhóm tương tác với nhau, với khách hàng và với các bên liên quan” – Schrodt, 2002.

">

 Giáo sư Edgar H. Schein – Giáo sư danh dự về khoa học quản trị tại Đại học MIT

Theo Giáo sư Edgar H.Schein – Giáo sư danh dự về khoa học quản trị tại Đại học MIT, người có đóng góp rất lớn trong lĩnh vực quản trị doanh nghiệp, văn hoá doanh nghiệp được định nghĩa như sau: “Văn hoá doanh nghiệp là mô hình mẫu của các giả định căn bản đã được vận hành đủ tốt để đánh giá là phù hợp khi giải quyết các vấn đề của DOANH nghiệp”.

Ở địa hạc kinh tế, văn hoá doanh nghiệp đôi khi còn được gọi bằng những thuật ngữ khác như: văn hoá tổ chức, văn hoá kinh doanh, văn hoá làm việc… Vậy, cách hiểu nào là đúng?

Thực chất, đối với mỗi cá nhân, mỗi tổ chức đều có một cách hiểu khác nhau về khái niệm của văn hoá doanh nghiệp. Bởi “lăng kính” của mỗi người được cấu tạo từ nền tảng kiến thức, hiểu biết và trải nghiệm khác nhau. Vì thế, đối với văn hoá doanh nghiệp, chúng ta không phân định đúng – sai, mà chỉ có sự phù hợp và không phù hợp mà thôi.

3 cấp độ của văn hoá doanh nghiệp

Cũng theo Giáo sư Edgar H.Schein, văn hoá doanh nghiệp được chia làm 3 cấp độ như sau:

Cấp độ 1: Các “sản phẩm” của con người

Đặc thù của văn hoá doanh nghiệp ở cấp độ 1 là rất dễ quan sát nhưng lại khó lý giải. Nó được biểu hiện qua những gì chúng ta có thể nhìn thấy và cảm nhận. Nó được biểu hiện qua các “sản phẩm” cả hữu hình và vô hình. Chẳng hạn, văn phòng, sản phẩm, trang phục (sản phẩm hữu hình) và nhận thức, tư duy của đội ngũ như thái độ, thẩm mỹ (sản phẩm vô hình). 

Cấp độ 2: Các niềm tin và giá trị được đồng thuận

Văn hoá doanh nghiệp ở cấp độ 2 khá trừu tượng. Chúng hàm chứa những niềm tin chủ đạo, hệ thống những giá trị được sự thừa nhận; đồng thời là cơ sở để dẫn dắt hành động và tác động đến việc ra quyết định của các thành viên trong đội ngũ. Để dễ hình dung, hãy theo dõi ví dụ dưới đây:

Trong một doanh nghiệp, định hướng của CEO trong triết lý kinh doanh là hướng đến khách hàng và hướng đến chất lượng dịch vụ hoàn hảo. Ban đầu đây chỉ là quan điểm của một cá nhân. Trong thời kỳ mới khởi nghiệp, người đứng đầu luôn trao đổi với mọi người về triết lý này. Khi giao hàng lỗi, ngay lập tức người đứng đầu cho phép đổi sản phẩm mới ngay lập tức. Khi thấy một nhân viên làm khách hàng không hài lòng, CEO sẵn sàng sa thải...

Theo thời gian, công ty nhận được phản hồi rất tốt, lượng khách trung thành theo đó tăng cao và việc kinh doanh cũng phát triển theo hướng tốt hơn. Các thành viên khác mới vào công ty chưa có kinh nghiệm cũng thấy rằng triết lý hướng đến khách hàng là đúng. 

Khi nhà quản lý thuyết phục được đội ngũ hành động theo niềm tin của mình và đạt được hiệu quả, mọi người đều công nhận thì lúc đó giá trị “hướng đến khách hàng” sẽ dần dần trở thành niềm tin chủ đạo và là giá trị được đồng thuận. 

Cấp độ 3: Các giả định căn bản làm nền móng

Khi các giải pháp được đưa ra dựa trên niềm tin chủ đạo liên tục có hiệu quả thì nó sẽ trở thành điều hiển nhiên đúng, hay còn được gọi là giả định căn bản. 

Chẳng hạn như trong ví dụ nêu ở cấp độ 2, niềm tin “hướng đến khách hàng” liên tục tạo ra hiệu quả. Theo thời gian, số đông đội ngũ khi đứng trước khách hàng hoặc khi giải quyết các vấn đề với khách hàng luôn có một giả định căn bản hiển nhiên: “Cứ mỗi một khách hàng hài lòng thì công ty sẽ phát triển”. Đặc điểm của cấp độ 3 là các giả định rất khó để thay đổi.

Văn hoá doanh nghiệp từ góc nhìn của Toppion

Từ những nền tảng kiến thức về văn hoá doanh nghiệp nêu trên, Toppion tổng hợp và đúc kết để đưa ra cách tiếp cận đơn giản dưới đây:

• Về khái niệm: Văn hoá doanh nghiệp là mô hình mẫu các giả định căn bản đã được vận hành đủ tốt để đánh giá là phù hợp khi giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp. 
• Vai trò: Văn hoá như là linh hồn của của doanh nghiệp. Chúng là nền tảng giúp đội ngũ đạt được sự thống nhất trong nhận thức, là cơ sở để các cá nhân ra quyết định hằng ngày và đồng thời cũng là giúp gắn kết đội ngũ, hướng tới mục tiêu và chiến lược.

Tựu trung lại, mỗi tổ chức sẽ có một góc nhìn, cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, vấn đề căn cốt trong việc xây dựng văn hoá doanh nghiệp vẫn là văn hoá ấy phải phù hợp với mục tiêu, chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

* Nguồn: Toppion