Review sách: Làm ra làm, Chơi ra chơi (Deep Work) – Cal Newport

‘Làm ra làm, Chơi ra chơi’ được Cal NewPort chấp bút nhằm thuyết phục người đọc về giả thuyết “làm việc sâu” là đúng; đồng thời, hướng dẫn cách rèn luyện não bộ để biến điều này thành một kỹ năng.

Trong một buổi chia sẻ tại TEDx với tựa đề “Quit social media”, Cal đề cập: “Từ bỏ mạng xã hội không đáng sợ như chúng ta nghĩ và có thể nó sẽ khiến bạn trở nên hạnh phúc và dễ dàng đạt được thành tựu hơn”.

Tổng quan về Deep Work

Tại sao “làm việc sâu” (Deep Work) lại quan trọng đến vậy?

• Công nghệ giúp chúng ta kết nối, đồng thời khiến khả năng tập trung bị suy yếu.
• Một thông báo từ Facebook, một tin nhắn gửi qua wechat, một tin nhắn từ Bộ Y tế, một email vừa hiện lên trong khung mailbox, một cuộc họp đột xuất... đều dễ dàng khiến chúng ta bị phân tán.
• Công nghệ sẽ thay thế các công việc đòi hỏi trí óc thấp.

Như trong cuốn “The Four” của Scott Galloman có đề cập về Amazon: “Năm 2015, ngành bán lẻ Mỹ có hơn 3,4 triệu thu ngân; 2,8 triệu nhân viên bán hàng; 1,2 triệu quản lý kho và tất cả sẽ dần bị thay thể bởi hệ thống máy robot hiện đại tích hợp trí thông minh nhân tạo”.

Tất cả những việc không yêu cầu cao về kỹ năng đều sẽ được tự động hoá. Tuy nhiên, công nghệ phát triển không đáng sợ đến thế. Vì thực tế số lượng việc làm liên quan đến công nghệ cao đang thực sự khan hiếm con người, nó không làm giảm số lượng công việc trên toàn cầu mà chỉ đang phân chia lại các “đầu mục công việc”.

Vậy nên khi đánh giá về kỹ năng, chúng ta sẽ thấy rằng ngoài chuyện nâng cao kỹ năng (Up-skilling), thì thuật ngữ tạo kỹ năng mới (Re-skilling) sẽ sớm được phổ biến như trong bảng phân tích WEF (Diễn đàn Kinh tế Thế giới có đề cập trong báo cáo tháng 10/2020).

Do đó, để duy trì giá trị trong nền kinh tế, bạn phải nhanh chóng học hỏi những điều phức tạp. Nhiệm vụ này đòi hỏi phải “làm việc sâu”. Nếu không, bạn có thể sẽ bị lạc hậu trước những tiến bộ kỹ thuật.

Sức mạnh của làm việc tập trung là gì?

Làm việc tập trung giúp bạn tạo ra những sản phẩm xuất sắc.

“Các thiên tài xuất sắc là vì họ dồn tất cả năng lực của mình vào những gì họ quyết định sẽ thể hiện hết sức” – Câu trích dẫn trong sách ‘The Intellectual Life’ của Serillanges đủ để bao quát tổng thể cuốn sách này. “Điều gì làm nên một thành tựu xuất chúng của những thiên tài nỗ lực?” – đây là một câu hỏi về mục đích, về sự tìm kiếm đam mê của bản thân, rồi thực hành tất cả mọi thứ để biến ước mơ thành hiện thực.

Vậy “việc thực hành chủ đích” đòi hỏi những điều gì?

Người ta thường nhận biết các yếu tố cốt lõi của nó theo cách sau:

• (1) Toàn tâm toàn ý dồn sức vào một kỹ năng cụ thể mà bạn đang cố gắng nâng cao hoặc một ý tưởng bạn đang cố gắng nắm bắt.
• (2) Đón nhận phản hồi để có thể sửa đổi phương pháp của mình nhằm duy trì sự chú ý và chính xác tới những điểm có năng suất cao nhất.

Làm việc tập trung giúp bạn tạo ra những sản phẩm xuất sắc.

Với Deep Work, Cal NewPort sẽ làm rõ theo ý đầu tiên, chuyển biến nó thành một giả thuyết cụ thể, cùng những phân tích và lập luận dựa trên việc tìm hiểu và nghiên cứu một số tấm gương thành công của những nhà cải cách, người tiên phong cụ thể trong các lĩnh vực nghiên cứu, báo chí, chiến lược, nghệ thuật.

Ai là những người sẽ hưởng lợi trong nền kinh tế mới?

Họ là nhóm người sau:

• “Siêu sao”: Những người làm tốt nhất trong lĩnh vực của mình.
• Những người lao động có tay nghề cao: Những người có thể làm tốt và sáng tạo cùng máy móc thông minh.
• Chủ sở hữu: Người có khả năng tiếp cận nguồn vốn.

Đa phần hầu hết chúng ta đều có thể nằm trong nhóm 1 và 2, trong khi nhóm 3 chiếm thiểu sổ và phải có khả năng liên quan trong việc gọi vốn, kinh doanh. Vì thế, tác giả tập trung vào nhóm chiếm số đông, cũng như đúng với khả năng nghiên cứu của mình. Vậy làm sao để trở thành một trong hai nhóm đó? Chính là nhờ kỹ năng làm việc tập trung một cách hiệu quả.

Cal đã chỉ ra 2 khả năng cốt lõi giúp phát triển trong nền kinh tế mới:

• Khả năng nhanh chóng nắm bắt những vấn đề khó.
• Khả năng tạo ra sản phẩm ở mức độ cao cấp, xét về cả chất lượng và tốc độ.

Công thức mà tác giả đề cập đến trong sách khá đơn giản về việc làm thế nào để có thể tạo ra một sản phẩm có giá trị:

[High-quality Outcomes] = [Time Spent] x [Focus Intensity]

[Thành quả của công việc có chất lượng cao] = [Thời gian bạn đầu tư nghiên cứu] X [Cường độ tập trung]

Như vậy, Deep Work là sự kết hợp giữa thời gian và cường độ. Thực chất, đây sẽ là điểm mà tôi phản biện vì tác giả dùng từ Intensity. Nhưng hãy khoan đến đoạn ấy, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá từng biến trong kết luận từ tác giả Cal NewPort.

4 phương thức thực nghiệm Deep Work

Trong 4 “triết lý” trên, thì triết lý nhà báo là khó thực hiện nhất vì xung quanh có nhiều thứ khiến bạn bị phân tán tập trung. Để có thể tìm ra “triết lý phân bổ thời gian” của riêng mình, bạn cần phải sàng lọc các tiêu chí như yêu cầu của công việc với việc online, khối lượng công việc, không gian, môi trường và lịch trình làm việc để tìm ra cách tối ưu.

Như bản thân tôi khi còn công tác tại văn phòng thường xuyên, tôi thường sử dụng triết lý nhịp nhàng để có thể đảm bảo thời gian làm việc tập trung của bản thân.

• 7h-9h: Thời gian để thưởng thức cà phê và đọc sách tại quán yêu thích dưới toà nhà. Điều này được mặc định như một nghi thức, vì nó đem lại cho tôi cảm giác “tươi mát, thông minh và một chút định nghĩa mới” để ươm trong đầu.
• 9h-12h: Thời gian để kiểm tra và tham gia các cuộc họp.
• 14h-16h: Thời gian để tập trung suy nghĩ các kế hoạch, chiến lược sản phẩm.
• 16h-18h: Thời gian để xem xét lại các dữ liệu được cung cấp trong ngày, tìm ra các cơ hội mới cho công ty.
• Và liên tục lặp lại chuỗi thời gian như thế.

Làm thế nào để thực hành Deepwork?

Đây cũng là cách để giải quyết vấn đề Focus Intensity trên công thức. Trong sách, Cal đề cập 4 nguyên tắc thực thi của Franklin Covey giúp tác giả có thể theo dõi và hành động để đạt được kế hoạch đề ra.

Deep Work – Làm việc tập trung là một kỹ năng, đòi hỏi chúng ta phải rèn luyện và tốt hơn nên có một phương pháp hiệu quả. Sự thú vị ở mô hình WIG từ Franklin đó chính là giúp bạn rà soát các mục tiêu quan trọng, từ đó các hành động phải có liên hệ, đóng góp trực tiếp đến kết quả mong muốn. Thêm vào đó, việc duy trì nhìn vào bảng đánh giá giúp bạn nhìn ra được trong một giai đoạn thời gian, bạn đã tiến xa hay bị thụt lùi so với ngày ấn định.

Và quan trọng nhất, vì sách Deep Work tập trung cho vấn đề nâng cao kỹ năng làm việc tập trung, mang tính cá nhân, nên phần giải trình/ feedback về tiến độ có thể khiến bạn cảm thấy bị lu mờ vai trò, nhưng thực chất nó cũng quan trọng không kém, đặc biệt là khi cộng tác cùng nhiều cộng sự cho một dự án quan trọng.

Phản biện

Dựa trên công thức đã đề cập ở trên, tôi muốn phản biện về biến “cường độ”.

Thực ra, tôi đồng ý hoàn toàn với Cal NewPort là một kỹ năng cao cần được rèn luyện và nó không phải là một thói quen như nhiều người nhìn nhận. Điểm khác biệt tôi muốn nhấn mạnh là thay đổi từ cường độ thành tần suất, vì tôi tin rằng “Consistency trumps over Intensity”. Nó nói về việc một hành động làm việc có chủ đích, ngăn cản tất cả các yếu tố phân tán bằng cách “exit/ off” mọi kết nối bên ngoài được thực hiện với một tần suất nhất định chứ không phải cường độ cao nhất mà bạn có thể dành ra. Dĩ nhiên sẽ tốt nhất nếu bạn kết hợp cả hai.

Một kỹ năng cao cần được rèn luyện
Nguồn: Envato

Đơn giản hơn, bạn không thể giảm đi 5kg bằng cách một ngày tập luyện 18 tiếng đồng hồ liên tục, nhưng bạn có thể giảm 5kg bằng cách dành ra thời gian mỗi ngày 20 phút trong 54 ngày liên tiếp.

Ở giai đoạn đầu của Deep Work, bạn có thể bắt đầu bằng 30 phút, sau đó là 45 phút, rồi giữ được phong độ trong dài hạn là 4-5 tiếng đồng hồ hằng ngày. Với 1 năm được rèn luyện có chủ đích, bạn đã có 1040 giờ làm việc tập trung và có thể đạt được kết quả ngoài mong đợi.

Các dẫn chứng cho thuyết Deepwork dù rất đa dạng nhưng không thực sự sâu.

Xuyên suốt sách, việc tác giả đề cập đến những tấm gương như Bill Gates với “Think Week” hai lần một năm, Adam Grant – vị giáo sư trẻ nhất đại học Wharton, Feyman – nhà vật lý học thiên tài đặt nền móng cho công nghệ nano, tôi cũng cảm thấy rất thú vị khi nghe đến câu chuyện Mark Twain làm việc tập trung đến nỗi từ ngôi nhà bìa rừng, vợ ông phải vác tù và lên để gọi ông về nhà ăn cơm.

Deep Work sẽ là kỹ năng giúp bạn trở nên đáng giá trong thị trường lao động, cũng như chất lượng công việc sẽ được nâng cao

Tuy nhiên, ngoài việc nhắc đến các thành tựu kèm trích dẫn của các nhà cách tân, cùng những phân loại xét góc nhìn về Deep Work ở 3 phạm trù thần kinh, triết học và tâm lý, tôi cảm nhận tác giả chỉ đang lượt qua điểm chính – nhưng vẫn chưa nêu bật được sự kết nối đến phần lõi là nên gia tăng theo phạm trù thích hợp cho từng người. Dù tôi ghi nhận tác giả đã có bổ sung một chút kiến thức về sinh học của myelin và các nơ-ron được đốt cháy trong lúc trau dồi kỹ năng ở chương 1 – trang 34 – “làm việc tập trung thật đáng giá”).

Nhận định sách

Sách gợi mở về việc Deep Work sẽ là kỹ năng giúp bạn trở nên đáng giá trong thị trường lao động, cũng như chất lượng công việc sẽ được nâng cao. Đồng thời, sách trích dẫn các công thức về hiệu suất công việc cũng như mô hình quản trị mục tiêu và hành động hiệu quả. Đây là một cuốn sách pha trộn giữa học thuyết và thực hành, nhưng thiên hướng chia sẻ về học thuyết nhiều hơn là các cuốn xây dựng kỹ năng như chúng ta thường thấy.

Sách dành cho ai?

• Những ai mong muốn cải thiện chất lượng công việc.
• Những ai chưa biết cân bằng cuộc sống (Work-life Balance).
• Những ai đang tìm ra phương thức rõ ràng về việc tác động đến kết quả nghiên cứu sâu.

* Nguồn: Kinh Đô Sách