Xu Hướng Phát Triển Công Nghệ Số Tại Đông Âu 2020-2021
Khát vọng “bành trướng” của những “gã khổng lồ” về công nghệ tại thị trường Đông Âu đang trở nên cạnh tranh hơn bao giờ hết. Trong năm 2020, bối cảnh công nghệ kỹ thuật số của Nga, Ukraina và Belarus đã có những thay đổi vượt trội. Cùng tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây!
1. Tại Nga
Sber do nhà nước kiểm soát (tiền thân là Sberbank).
Từng được biết đến như một ngân hàng tiết kiệm, Sber hiện đang ngày càng tiếp cận thành công những phát minh công nghệ mới sau gần một thập kỷ chuyển đổi kỹ thuật số. Những thay đổi đáng chú ý của công ty trong năm 2020 có thể được kể đến như:
-
Mua lại và đầu tư vào Mail.ru Group với phân khúc giao nhận thực phẩm.
-
Các khoản đầu tư mới vào Rambler - một tập đoàn giải trí và truyền thông trực tuyến hàng đầu.
-
Mua lại Zvooq - một trong những nền tảng âm nhạc lâu đời nhất của Nga.
-
Mua lại 2GIS - một dịch vụ bản đồ hàng đầu 2GIS, được định giá khoảng 205 triệu đô.
-
Mua lại Eapteka - một hiệu thuốc trực tuyến hàng đầu.
-
Hợp tác với Merlion trong lĩnh vực thương mại điện tử, sau khi Sber phá vỡ liên minh với Yandex vào giữa năm 2020.
-
Vào tháng 9, Giám đốc Điều hành của Sber - Herman Gref, đã giới thiệu một bộ sản phẩm công nghệ mới trong một buổi trình diễn của Steve Job-esque. Những tính năng mới về công nghệ này bao gồm màn hình thông minh mới, loa, TV box, hệ thống thanh toán mới tương tự như ApplePay và app store. Hơn thế, dịch vụ đăng ký mới (subscription) ‘SberPrime,’ sẽ cung cấp dịch vụ giao hàng miễn phí từ bộ phận thương mại điện tử của ngân hàng, phát trực tuyến nhạc và phim, lưu trữ đám mây, đồng thời giảm giá khi giao đồ ăn và taxi.
-
Để hỗ trợ các công ty start-up, Sber đã hợp tác với 500 Startups.
Yandex được niêm yết trên NASDAQ
Với bất lợi không có đồng minh tài chính, Yandex chuyển hướng sang thị trường vốn để tài trợ cho dự án thương mại điện tử thông qua việc huy động 460 triệu đô trên NASDAQ. Vào tháng 9, Yandex cũng đã mua lại Tinkoff - một ngân hàng trực tuyến lớn nhưng cuối cùng thương vụ này đã bị từ chối, khiến cổ phiếu của cả hai công ty lao dốc trên các sàn giao dịch phương Tây. Ngoài ra, Yandex và Uber đã đồng ý chia tách hoạt động kinh doanh xe tự lái của họ từ Yandex.Taxi - một nền tảng liên doanh công nghệ thực phẩm và dịch vụ taxi mà họ đã thành lập cách đây 3 năm.
Yandex vẫn không ngừng thể hiện năng lực đổi mới của mình. Vào năm 2020, công ty đã cập nhật các hệ thống tìm kiếm thông minh, tung ra nhiều dịch vụ chuyên nghiệp do AI hỗ trợ, hỗ trợ xuất bản cuốn sách về công nghệ AI đầu tiên tại Nga, đầu tư vào công ty xét nghiệm DNA Genotek, robot giao đồ ăn,...
Tập đoàn Mail.ru do LSE niêm yết
Mail.Ru Group do LSE niêm yết, đơn vị thực hiện liên doanh vận chuyển và giao đồ ăn O2O, đã nhận được khoản đầu tư 160 triệu đô và thực hiện một loạt thương vụ mua lại.
Trong lĩnh vực thương mại điện tử, Mail.Ru ủng hộ AliExpress Russia - công ty có doanh số bán hàng tăng vọt vào năm 2020, liên kết với Alibaba, công ty viễn thông MegaFon của Nga và quỹ tài sản có chủ quyền RDIF. Mail.Ru Group cũng không ngừng đầu tư vào các công ty startup về edtech và game với hơn một nửa doanh thu của tập đoàn. Mail.Ru đã huy động được 600 triệu đô trên sàn giao dịch chứng khoán London để hỗ trợ chiến lược mua lại.
Những thương vụ trong nước
Trong bối cảnh liên doanh giữa các doanh nghiệp không mang lại nhiều kết quả vượt trội về các giao dịch nội địa (chỉ khoảng 550 triệu đô vào năm 2020) và không nhiều thương vụ vượt quá 10 triệu đô:
-
Nền tảng giáo dục trực tuyến Uchi.ru đã nhận được quỹ tài trợ lớn từ Mail.ru Group (hơn 50 triệu đô), quỹ tài sản có chủ quyền của Nga RDIF và Quỹ đầu tư Nga-Trung.
-
Nền tảng video trực tuyến ivi.ru đã bảo đảm một khoản vay mạo hiểm 54 triệu đô từ Ngân hàng Alfa.
-
Nhà phát hành trò chơi 110 Industries của Nga nhận được 20 triệu đô từ các nhà đầu tư Nga bao gồm tỷ phú Roman Abramovich;
-
Rostelecom nắm quyền kiểm soát nhà cung cấp giải pháp quản lý chất thải Bolshaya Troika với giá 16,7 triệu USD
-
RDIF và Mubadala đã đầu tư 13 triệu đô vào NTechLab, nhà phát triển công nghệ Face ID.
-
Quỹ VEB Ventures do nhà nước hậu thuẫn đã “rót vốn” 13,4 triệu đô vào Zyfra, một công ty phát triển các giải pháp dựa trên AI, IoT và thiết bị khai thác bằng robot cho ngành công nghiệp nặng.
-
IntTerra - nền tảng khoa học dữ liệu cho nông dân, đã đồng ý đầu tư lên tới 10 triệu đô cho một nhà kinh doanh địa phương;
-
Skyeng, một công ty startup edtech lớn, đã nhận được một khoản tiền đầu tư bí mật từ Baring Vostok và Winter capital, hai công ty đầu tư lớn có trụ sở tại Moscow.
-
Alisher Usmanov - một cổ đông của Mail.ru Group đã mở rộng đế chế công nghệ của mình sang lĩnh vực sản xuất thiết bị thông minh với việc mua lại notAnotherOne.
Quỹ tài sản có chủ quyền RDIF đã hỗ trợ các công ty startup trong các lĩnh vực giao đồ ăn, y tế từ xa và các lĩnh vực công nghệ khác cũng như một loạt các dự án chống giả mạo. Một số thương vụ đầu tư mạo hiểm của Nga không bị ảnh hưởng quá nghiêm trọng bởi đại dịch. Theo DSight, số tiền đầu tư trong nửa năm đầu đã giảm xuống 182 triệu USD (giảm từ 497 triệu USD trong nửa đầu năm 2019) nhưng đạt 368 triệu USD trong nửa cuối năm (tăng từ 272 triệu USD trong nửa cuối năm 2019).
Tuy nhiên, nền kinh tế năm 2019 đã bị ảnh hưởng không nhỏ bởi Alexander Povalko - người đứng đầu quỹ đầu tư quốc doanh Russian Venture Company (RVC). Một số nhà đầu tư nổi tiếng đã công khai chia sẻ mối quan tâm của họ về việc xử lý vụ án hình sự mới này trong bối cảnh liên doanh Nga, vì nhà đầu tư Hoa Kỳ Michael Calvey vẫn đang bị quản thúc tại gia với các cáo buộc gây tranh cãi.
Các nhà đầu tư quốc tế ở Nga
Vào tháng 3 năm 2020, một khoản đầu tư quốc tế từ Princeville Capital - một công ty mạo hiểm của Hoa Kỳ này đã đóng góp 50 triệu đô cho công ty thương mại điện tử lớn Ozon của Nga. Đây là khoản đầu tư đáng chú ý đầu tiên của Hoa Kỳ vào công nghệ của Nga kể từ khi căng thẳng địa chính trị nổ ra vào năm 2014.
Một số thương vụ đầu tư từ nước ngoài khác vào lĩnh vực công nghệ của Nga:
-
Start-up giao thức ăn Elementaree.ru đã nhận được 5 triệu đô từ công ty thực phẩm của Pháp Bonduelle và quỹ tài sản có chủ quyền RDIF của Nga.
-
Nền tảng Edtech Trí tuệ đã huy động được 3 triệu đô từ các quỹ của Hoa Kỳ, Nga, Cypriot và Ukraine.
-
Dịch vụ đặt hẹn khám bệnh trực tuyến NaPopravku được hỗ trợ bởi các nhà đầu tư Thụy Điển, Malaysia và Pháp.
-
Agritech Agro.club được hỗ trợ bởi ngân hàng Raiffaiesenbank của Áo và SpeedInvest có trụ sở tại Berlin;
2. Tại Ukraine
Hệ sinh thái startup của Ukraine vẫn đang trong giai đoạn đầu với một số giao dịch có quy mô nhỏ trong năm 2020:
-
Các công ty startup nổi bật: ABM Cloud, Elision, Esper Bionics, Power Now, Raccoon, Skyworker.
-
Các công ty startup thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong nước: Farmak Group l đã công bố các khoản đầu tư vào Bicovery và ComeBack Mobility.
-
Các công ty thương mại điện tử: nhà bán lẻ nước hoa và mỹ phẩm Makeup, nền tảng phân phối thuốc Liki24, dịch vụ tạp hóa trực tuyến Zakaz.ua đã huy động được lần lượt 8 triệu USD, 5 triệu USD và 5 triệu USD.
Được hỗ trợ chủ yếu bởi các quỹ quốc tế, nhiều khoản tiền lớn hơn đã được “rót” vào các công ty start-up được quốc tế hóa có nguồn gốc từ Ukraine:
-
Restream, một công ty startup phát video trực tuyến có trụ sở tại Austin, đã kiếm được 50 triệu đô từ một nhóm các nhà đầu tư phương Tây và Nga.
-
Mobalytics đã huy động được 11,25 triệu đô la ở California
-
Nền tảng dạy kèm Preply đã huy động được 10 triệu đô la từ các nhà đầu tư Tây Âu;
-
Dịch vụ đặt đồ ăn có trụ sở tại California, Allset đã thu về 8,25 triệu đô từ EBRD
-
ClassTag, công ty quản lý thông tin liên lạc giữa cha mẹ với giáo viên, đã huy động được 5 triệu đô la ở Silicon Valley
Lĩnh vực phát triển công nghệ thông tin (IT) và gia công phần mềm CNTT với hơn 200.000 lập trình viên trong nước đã tạo ra doanh thu gần 5 tỷ đô mỗi năm. Con số này giúp thu hút hầu hết các nhà đầu tư quốc tế như:
-
Phần mềm Archer đã được mua lại bởi American Cprime.
-
Ciklum công bố khoản đầu tư chiến lược từ một công ty Hoa Kỳ.
-
S-Pro được hỗ trợ bởi một quỹ khu vực.
Cuối cùng, lĩnh vực công nghệ của Ukraine đã chứng minh khả năng phục hồi nhất định trong năm khủng hoảng này. “Hầu hết các công ty và lĩnh vực, bao gồm các công ty startup về sản phẩm và các công ty dịch vụ CNTT, đã tăng trưởng trở lại trong quý 3 và đã chứng kiến mức đầu tư công nghệ cao nhất trong quý 4. Quý cuối cùng của năm 2020 là quý tốt nhất từ trước đến nay cho các thương vụ công nghệ và một số công ty đang xem xét con đường đẩy nhanh tiến độ IPO”, theo Yevgen Sysoev của AVentures Capital.
3. Tại Belarus
Tại Belarus - quốc gia thuộc cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, đã đánh dấu nửa cuối năm 2020 bằng những cuộc cách mạng nhằm lật đổ Tổng thống Alexander Lukashenko sau khi ông tái đắc cử với nhiều gian lận. Những sự kiện này đã gây ra những hệ quả cho lĩnh vực Công nghệ thông tin trong nước, nơi vốn vẫn luôn được mệnh danh là “Thung lũng Silicon mới nổi của Đông Âu”.
Về vấn đề an ninh của nhân viên Công nghệ thông tin, mặc dù họ hoạt động chính trị hay thậm chí không liên quan đến chính trị đều đang bị đe dọa. Ví dụ: một số nhân viên của PandaDoc đã bị giam giữ và tài khoản ngân hàng của công ty bị phong tỏa, khiến 250 nhân viên không có lương và buộc ban quản lý phải chuyển nhân viên sang các quốc gia khác. PandaDoc là một doanh nghiệp cung cấp các giải pháp tự động hóa tài liệu, là một trong những công ty startup thành công nhất của đất nước. Doanh nghiệp đã huy động được khoản gia hạn Series B trị giá 30 triệu đô la từ các nhà đầu tư phương Tây chỉ vài tuần trước khi tình hình bất ổn nổ ra.
Các công ty nước ngoài như Uber, Viber và Yandex cũng gặp vấn đề, trong khi các kết nối Internet và giao dịch quốc tế bị chặn hoặc gây khó khăn. Do đó, nhiều chuyên gia IT đã rời Belarus, trong đó ít nhất 1.200 người đã đến Ukraine - một điểm đến miễn thị thực và giá rẻ, trong khi chính phủ Latvia và Ba Lan đã khởi động các chương trình chuyên dụng để tái định cư các lập trình viên hoặc công ty startup về Công nghệ thông tin tại Belarus.
Nhiều quỹ đầu tư ra đời tại Đông Âu
Được thu hút bởi các lập trình viên tài năng của khu vực và các công ty startup tương đối tiềm năng, một số quỹ đầu tư mới đã được công bố:
-
Vào tháng 9, The Untitled - một công ty VC của Nga đã thành lập, đã công bố kế hoạch thu hút 50 triệu euro từ các tổ chức tài chính quốc tế để đầu tư trên khắp Đông Âu.
-
Công ty VC Fort Ross cho biết họ đặt mục tiêu huy động 100 triệu đô la để đầu tư tại Nga và các nước láng giềng
-
Pragmatech Ventures, một công ty về VC và studio đã ra mắt ở Ukraine với mục tiêu hướng vào thị trường mục tiêu đầu tiên là Đông Âu.
-
Một nhóm đầu tư Ukraine đã tạo ra một phương tiện chuyên dụng được gọi là QPDigital với mục đích đầu tư lên tới 100 triệu đô la vào các công ty start-up từ Ukraine hoặc với các nhà sáng lập tại Ukraine.
-
Các tổ chức tài chính phát triển cũng đang thể hiện sự quan tâm đến khu vực. DEG của Đức đã đóng góp 30 triệu euro vào quỹ Da Vinci Capital mới tập trung vào Ukraine, Belarus, Kazakhstan và tiềm năng là Nga. Ủy ban châu Âu xem xét mở rộng cho các nước đối tác phía Đông một chương trình đầu tư startup có tên là DISC, ban đầu tập trung vào các nước thành viên EU Trung Âu.
-
Tại Nga, Rostelecom - nhà điều hành viễn thông quốc gia đã tái hồi sinh quỹ khởi nghiệp IIDF với số vốn đầu tư 32 triệu USD. Trong khi đó Rosnano, tập đoàn công nghệ nano do nhà nước Nga kiểm soát, đã công bố khởi động quỹ trị giá 53 triệu USD để đầu tư vào các công nghệ kỹ thuật số trong nước. Một nửa số tiền này đến từ kho bạc nhà nước như một phần của chương trình quốc gia nhằm phát triển nền kinh tế kỹ thuật số của đất nước. Các sáng kiến định hướng quốc tế nhiều hơn đến từ khu vực tư nhân, được minh chứng bằng việc ra mắt Digital Disrupt và S16 Angel Fund.
Xin chân thành cảm ơn,
AppROI Marketing Team.