Hành trình “lột xác” của hệ điều hành Windows

Ngày 20/11/2020 đánh dấu 35 năm Microsoft bắt đầu cuộc cách mạng PC, ra mắt hệ điều hành Windows đầu tiên. Đây là cột mốc lịch sử, làm nền móng phát triển cho các phiên bản Windows hiện đại ngày nay.

Ngày 20/11/1985, bản Windows 1.0 chính thức ra mắt, thay thế hệ điều hành tiền nhiệm là MS-DOS. Tuy đã được cải tiến hơn hẳn so với phiên bản đầu nhưng Windows 10 vẫn giữ một số yếu tố cơ bản như thanh cuộn, menu, biểu tượng, hộp thoại, và các ứng dụng như Notepad, Paint.

Windows 1.0 là hệ điều hành đầu tiên tạo tiền đề sử dụng chuột khi người dùng có thể di chuyển và chọn các cửa sổ xung quanh bằng cách nhấp chuột. Trong khi MS-DOS chỉ chạy khi được nhập lệnh. “Con chuột” đã thay đổi hoàn toàn cách người dùng tương tác với máy tính.

Vào thời điểm đó, nhiều người không quen sử dụng chuột thay cho nhập lệnh từ bàn phím nên phiên bản đầu tiên không được đón nhận nồng nhiệt. Tuy nhiên, sự thay đổi này lại “khơi mào” cuộc chiến giữa các ông lớn công nghệ Apple, IBM và Microsoft trong việc cải tiến và sản xuất máy tính.

Đồng sáng lập Microsoft, ông Bill Gates

Windows 1.0 yêu cầu 2 đĩa mềm, bộ nhớ 256 kilobyte (KB), và 1 card đồ hoạ. Còn nếu người dùng muốn chạy nhiều chương trình thì cần một PC có đĩa cứng và bộ nhớ 512KB. Tuy nhiên, những thông số kỹ thuật đó mởi chỉ là bước khởi đầu.

Mặc dù đi trước trong sản xuất giao diện đồ hoạ người dùng (Graphic User Interface, viết tắt là GUI) điều khiển bằng chuột nhưng Apple lại chú trọng kết hợp phần cứng và phần mềm hơn. Trong khi đó, Microsoft triển khai hệ điều hành PC DOS giá rẻ cho máy tính IBM, và giữ vị thế vững chắc trên thị trường kinh doanh phần mềm.

Microsoft tập trung phát triển ứng dụng và phần mềm cốt lõi cho Windows giúp việc tạo ứng dụng, cấu hình lại hoặc tinh chỉnh trở nên dễ dàng hơn. Hệ điều hành Windows ngày càng thu hút thêm nhiều nhà sản xuất PC và nhận được sự hỗ trợ từ các công ty phần mềm lớn. Hơn nữa, việc cung cấp phần mềm cho đối tác sản xuất máy tính đã cho phép người dùng nâng cấp qua mọi phiên bản Windows.

Windows hiện đã thống trị máy tính cá nhân trong 35 năm và còn đang tiếp tục cải tiến, tạo thêm nhiều chức năng mới hỗ trợ cho các thiết bị, doanh nghiệp, và tiêu biểu là tiện ích đám mây.

Với sự phổ biến của điện thoại thông minh và máy tính bảng, Windows bắt đầu đối mặt với nhiều thử thách. Ông lớn công nghệ lấy “cơn bão” thiết bị di động làm động lực cải tiến và nâng cao vị thế của mình trong lĩnh vực phần mềm. Minh chứng cụ thể được thể hiện qua chặng đường “lột xác” mang tính cách mạng của hệ điều hành Windows.

• Windows 1.0 phổ biến người dùng khái niệm GUI, hỗ trợ chuột cùng nhiều ứng dụng quan trọng khác. Phiên bản này được xem là hệ điều hành PC đồ hoạ đầu tiên của Microsoft sử dụng bộ xử lý 16-bit trên nền MS-DOS. Bill Gates là người đứng đầu phát triển hệ điều hành này sau nhiều năm sản xuất phần mềm cho Mac.
  
• Tháng 12/1987, Microsoft ra mắt Windows 2.0 với bộ xử lý 16-bit và card đồ hoạ. Tiêu biểu, đây là phiên bản đầu tiên chạy Word và Excel cũng như cung cấp chức năng mới cho phép các cửa sổ nằm chồng lên nhau. Hơn nữa, Microsoft cho thiết kế các biểu tượng trên màn hình giúp người dùng sử dụng dễ dàng hơn. 6 tháng sau, Windows 2.1 được phát hành và là hệ điều hành đầu tiên yêu cầu ổ đĩa cứng.
  
• Windows 3.0 phát hành vào năm 1990 tiếp tục kế thừa GUI trên nền MS-DOS. Thế nhưng, giao diện được cải thiện hơn cùng sự xuất hiện của 2 tính năng mới là Program Manager và File Manager. Bên cạnh đó, Minesweeper – một trò chơi giải đố chứa mìn ẩn được cài đặt lần đầu trong bản cập nhật 3.1.
  
• Window NT 3.5 là phiên bản đánh dấu bước tiến của Microsoft vào lĩnh vực kinh doanh máy tính với các tính năng bảo mật và chia sẻ tệp. Phiên bản này hỗ trợ TCP/IP – một giao thức truyền thông mạng mà người dùng sử dụng để truy cập Internet ngày nay.
  
• Windows 95 là một trong những phiên bản quan trọng nhất, đánh dấu kỷ nguyên hiện đại của Windows. Microsoft chuyển sang hệ điều hành 32-bit và giới thiệu chức năng mới: Start Menu. Windows 95 được cập nhật liên tiếp nhiều ứng dụng mới, tiêu biểu là trình duyệt web Internet Explorer.
  
• Tiếp nối thành công của Windows 95, bản cập nhật 98 tập trung cải thiện hiệu suất phần cứng hơn. Bên cạnh chú trọng phát triển trình duyệt web, Microsoft còn phát hành thêm nhiều ứng dụng và tính năng như Active Desktop, Outlook Express, Frontpage Express, Microsoft Chat và NetMeeting.
  
• Ra mắt vào tháng 9/2000, Windows ME tập trung vào người dùng đa phương tiện và các hộ gia đình nhưng còn thiếu sự ổn định vì nhiều lỗi. Bản ME cũng đánh dấu sự xuất hiện lần đầu của Windows Movie Maker cùng các phiên bản cải tiến của Window Media Player và Internet Explorer.
  
• Windows 2000 được thiết kế cho hệ thống chủ – khách trong doanh nghiệp. Dựa trên cấu hình của Windows NT, bản 2000 được thiết kế hướng đến tính an toàn với tính năng bảo vệ tệp mới, bộ đệm DLL, dịch vụ dò tìm và tự động cấu hình phần cứng mới Plug and Play.
  
• Windows XP là kết quả của sự nỗ lực không ngừng nâng cấp của Microsoft. Tương tự Windows 2000, Windows XP cũng được thiết kế cho mô hình máy chủ – khách trong doanh nghiệp. Ngoài ra, bản cập nhật này được xây dựng trên nền tảng của bản NT nhưng bổ sung thêm tính năng bảo vệ tệp, bộ đệm DLL và dịch vụ Plug and Play.
  
• Mặc dù Windows Vista mang đến giao diện người dùng mới, cải thiện đáng kể các tính năng bảo mật. Và dù mất khoảng 6 năm để phát triển nhưng Vista chỉ hoạt động tốt trên phần cứng mới. Hơn nữa, việc kiểm soát tài khoản người dùng của Microsoft khiến nhiều khách hàng không hài lòng. Thậm chí Vista còn bị đánh giá là một trong những phiên bản có chất lượng kém nhất của Microsoft.
  
• Năm 2009, Windows 7 phát hành và khắc phục mọi nhược điểm của Vista khi hoàn thành tốt việc tinh chỉnh và cải thiện giao diện người dùng. Bên cạnh đó, Microsoft điều chỉnh khả năng kiểm soát tài khoản người dùng. Windows 7 hiện là một trong những phiên bản Windows được sử dụng phổ biến nhất.
  
• Windows 8 mang tới thay đổi lớn đáng kể cho giao diện của Windows nói chung, đặc biệt là thiết kế Start hiển thị toàn màn hình (Start Screen). Microsoft tập trung thiết kế cho màn hình cảm ứng và máy tính bảng với các ứng dụng metro-style. Tuy nhiên, thiết kế mới này gây khó khăn cho người dùng PC, buộc Microsoft phải cân nhắc lại những thay đổi mới.
  
• Bên cạnh việc đánh dấu sự trở lại của Start Menu truyền thống, Windows 10 giới thiệu một số ứng dụng mới như Cortana, Microsoft Edge, và trò chơi Xbox One với đường truyền trực tuyến đến PC. Các thiết kế lần này được đánh giá là phù hợp với cả dòng máy tính màn hình rời. Thêm vào đó, Microsoft chuyển hướng phát triển Windows như một dịch vụ để có thể cập nhật thường xuyên hơn trong tương lai.
  Windows 10 nhìn chung không có thay đổi đáng kể trong vòng 5 năm qua. Microsoft đã tiến hành tinh chỉnh nhiều phần trong hệ điều hành. Nhiều cài đặt hệ thống được chuyển từ Control Panel sang ứng dụng Settings, và giao diện Start Menu cũng giảm bớt các thiết kế hình khối.
  

“Gã khổng lồ” phần mềm khép lại hành trình 35 năm phát triển trước sự mong chờ của người dùng với phiên bản Windows 10X. Phiên bản này dự kiến phát hành trong năm 2021.

Theo Thảo Nguyên / Brands Vietnam
* Nguồn: The Verge