Top 10 công việc sẽ biến mất trong 10 năm tới và xu hướng mới của thị trường việc làm

Một thập niên mới của thời đại 4.0 đã bắt đầu, theo đó những thách thức và cơ hội trong giai đoạn mới cũng dần được hé lộ. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc của các bạn về xu hướng việc làm, các nguy cơ, tiềm năng trong thập niên 20 của thế kỷ 21.

Xu hướng phát triển của nền kinh tế và bối cảnh thị trường việc làm

Hiện nay, chúng ta đang trong thời đại của cách mạng công nghiệp 4.0, là sự kết hợp cao độ giữa hệ thống siêu kết nối vật lý và kỹ thuật số với tâm điểm là internet, vạn vật kết nối (IoT) và đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). Sự xuất hiện của những bộ máy có tư duy phân tích mô phỏng như con người vừa mang lại những đột phá cho việc vận hành hoạt động xã hội nhưng cũng tạo ra nhiều thách thức cho người lao động trong thị trường.

Thực chất, mối đe dọa từ các cỗ máy của cuộc cách mạng 4.0 đến thị trường việc làm đã xuất hiện từ rất lâu. Tuy nhiên, thập niên 20 tiếp sau đây sẽ là khoảng thời gian sự thay đổi này diễn ra rõ ràng nhất. Nếu bạn nghĩ rằng nó chỉ giới hạn trong các dây chuyền lắp ráp hay công nghệ điện tử thì thật ra, AI cũng đang làm việc tốt hơn con người ở một số khía cạnh khác như bán hàng, tiếp thị…

AI có thể phân tích các cuộc gọi bán hàng nhanh hơn nhiều so với bất kỳ người quản lý bán hàng nào. AI đã được sử dụng để phát triển các chiến lược tiếp thị nội dung. Chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi nó đóng vai trò lớn hơn trong quá trình này.

Người đồng sáng lập kiêm CTO HubSpot, Dharmesh Shah có cái nhìn tích cực hơn về tương lai của thị trường việc làm trước sự xâm nhập của AI. Trên thực tế, ông nghĩ rằng robot và AI sẽ giúp chúng ta làm việc tốt hơn, hiệu quả hơn và an toàn hơn trong công việc, chứ không phải thay thế con người hoàn toàn.

AI sẽ tham gia vào quá trình làm việc để làm cho công việc của chúng ta dễ dàng hơn. Nhưng sự thật vẫn là một số công việc sẽ được thay thế bằng máy móc vì đó là bản chất của bất kỳ cuộc cách mạng công nghiệp hoặc công nghệ nào. Tin tốt là, bên cạnh một số công việc bị thay thế hoàn toàn thì có một nhóm các công việc chỉ có thể được điều chỉnh hoặc kết hợp với robbot/AI để giải quyết tốt hơn.

Dựa trên các báo cáo của bài khảo sát “Will Robots Take My Job?” được thực hiện trên website tên “Speaks for itself”, nghiên cứu này phân tích xác suất khả năng một công việc sẽ được thay thế bằng tự động hóa và tin học hóa – chủ yếu dựa trên mức độ phổ biến của công việc, đào tạo chuyên môn và trí thông minh xã hội cần thiết để hoàn thành nó. Đây không phải là một bản danh sách đầy đủ, nhưng nó sẽ là nguồn tư liệu tham khảo cho bạn tưởng tượng về sự thay đổi công việc sẽ diễn ra như thế nào trong một vài năm tới.

Top 10 công việc bị thay thế bởi công nghệ cao

1. Tiếp thị qua điện thoại

Xác suất: 99%

Nguyên nhân: Trong 10 năm kế tiếp, các cuộc gọi tự động sẽ tham gia vào hoạt động tiếp thị các sản phẩm và dịch vụ khác nhau. Sự phát triển của các nghề nghiệp trong không gian tiếp thị qua điện thoại dự kiến ​​sẽ giảm 3% vào năm 2024. Điều này phần lớn là do các yêu cầu của công việc. Không giống như các vai trò bán hàng khác, tiếp thị qua điện thoại không đòi hỏi mức độ thông minh xã hội hoặc cảm xúc, trí tuệ cao để thành công. Hãy suy nghĩ về câu hỏi: Bạn có khả năng mua hàng từ một người bán hàng qua điện thoại không? Tỷ lệ chuyển đổi cho bán hàng qua điện thoại trực tiếp thường dưới 10%, khiến công việc này trở thành cơ hội chín muồi để được tự động hóa.

2. Thư ký kế toán

Xác suất: 98%

Nguyên nhân: Các công việc trong lĩnh vực này dự kiến ​​sẽ giảm 8% vào năm 2024 và không có gì ngạc nhiên khi hầu hết các sổ sách kế toán đều trở nên tự động hóa. QuickBooks, FreshBooks và Microsoft Office đã cung cấp phần mềm thực hiện việc ghi chép sổ sách với giá cả phải chăng hơn nhiều so với mức lương của một người, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi công việc này có xác suất cao như vậy.

3. Quản lý lợi ích công

Xác suất: 96%

Nguyên nhân: Sự xuất hiện của ngành nghề này trong danh sách là đáng ngạc nhiên vì mức độ tăng trưởng công việc được cho là tăng 7% vào năm 2024. Nhưng sự thay đổi trong nhu cầu công việc không làm cho nó an toàn khỏi quá trình tự động hóa. Khi các công ty tăng trưởng về quy mô – đặc biệt là trên các thị trường đa quốc gia – một hệ thống dựa trên con người và trên giấy có thể gây ra nhiều rào cản về thời gian và chi phí. Các hệ thống lợi ích tự động có thể tiết kiệm thời gian và công sức để cung cấp lợi ích cho số lượng lớn nhân viên và các công ty con. Ví dụ điển hình là Ultipro và Workday đã được áp dụng rất rộng rãi.

4. Nhân viên lễ tân

Xác suất: 96%

Nguyên nhân: Điện thoại tự động và hệ thống lập lịch có thể thay thế rất nhiều vai trò lễ tân truyền thống – đặc biệt là tại các công ty công nghệ hiện đại không có điện thoại toàn hệ thống văn phòng hoặc các tập đoàn đa quốc gia.

5. Chuyển phát nhanh

Xác suất: 94%

Nguyên nhân: Người chuyển phát và người giao hàng đã được thay thế bằng máy bay không người lái và robot, vì vậy vấn đề chỉ còn là thời gian cho đến khi công việc này bị chi phối hoàn toàn bởi tự động hoá.

6. Nhân viên hiệu đính (Proofreader)

Xác suất: 84%

Nguyên nhân: Phần mềm hiệu đính có ở khắp mọi nơi và mọi khía cạnh, từ kiểm tra chính tả và ngữ pháp đơn giản của Microsoft Word cho đến ứng dụng Grammarly và Hemingway, có rất nhiều công nghệ giúp bạn dễ dàng tự kiểm tra bài viết của mình.

7. Chuyên viên hỗ trợ qua máy tính

Xác suất: 65%

Nguyên nhân: Lĩnh vực này được dự đoán sẽ tăng 12% vào năm 2024, nhưng với rất nhiều nội dung và hoạt động trên internet, không có gì ngạc nhiên khi các công ty sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào robot và tự động hóa để trả lời câu hỏi hỗ trợ từ nhân viên và khách hàng trong tương lai.

8. Chuyên viên phân tích và nghiên cứu thị trường

Xác suất: 61%

Nguyên nhân: Các nhà phân tích nghiên cứu thị trường đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phát triển thông điệp, nội dung và sản phẩm, nhưng AI và khảo sát tự động có thể biên dịch thông tin này ngày càng dễ dàng hơn. Chẳng hạn, GrowthBot có thể tiến hành nghiên cứu thị trường về các doanh nghiệp và đối thủ cạnh tranh bằng lệnh Slack đơn giản.

9. Nhân viên bán hàng và quảng cáo

Xác suất: 54%

Nguyên nhân: Khi quảng cáo chuyển khỏi báo in, TV và hướng tới các tương tác trên mạng xã hội và truyền thông xã hội, việc cần làm là đưa ra doanh số cho các nhà tiếp thị không gian quảng cáo. Nhiều nền tảng truyền thông xã hội đang giúp mọi người dễ dàng mua không gian quảng cáo thông qua giao diện chương trình ứng dụng miễn phí (API) và thị trường quảng cáo tự phục vụ để loại bỏ nhân viên bán hàng, giúp người dùng kiếm tiền nhanh hơn và dễ dàng hơn – và điều đó được phản ánh bằng con số giảm 3% trong ngành.

10. Nhân viên bán lẻ

Xác suất: 92%

Nguyên nhân: Nếu bạn đã ghé thăm một trung tâm mua sắm, đại lý xe hơi hoặc cửa hàng nội thất tại các thị trường phát triển, bạn có thể không được nhân viên bán hàng hỗ trợ từ đầu đến cuối. Các công ty đang “dân chủ hóa” trải nghiệm mua sắm cho khách hàng với các tính năng như tự kiểm tra, người mua hiện đại hiểu biết nhiều về internet và thực hiện nghiên cứu trên đó rồi tự đưa ra quyết định mua hàng.

Top 10 công việc bền vững trong 10 năm tới

1. Quản lý nhân sự

Xác suất bị đào thải: 0,55%

Nguyên nhân: Bộ phận Nhân sự của công ty luôn cần một người lãnh đạo để quản lý xung đột giữa các cá nhân với sự trợ giúp của các kỹ năng mang tính nhận thức và lý luận. Lĩnh vực này được dự đoán sẽ tăng 9% vào năm 2024 khi các công ty phát triển và cần các cấu trúc mạnh mẽ hơn để hỗ trợ và giúp đỡ nhân viên.

2. Quản lý bán hàng

Xác suất bị đào thải: 1,3%

Nguyên nhân: Người quản lý bán hàng cần một trí tuệ cảm xúc cao để đạt được hạn ngạch mỗi tháng, kết nối và cộng tác với khách hàng, đồng thời thúc đẩy và khuyến khích đội ngũ bán hàng làm việc tốt hơn. Các nhà quản lý cũng phải phân tích dữ liệu và diễn giải các xu hướng. Mức độ thông minh trí tuệ cao cần có cộng với nhu cầu liên tục thích nghi với các tình huống mới làm cho vai trò này an toàn khỏi tự động hóa.

3. Quản lý tiếp thị

Xác suất bị đào thải: 1,4%

Nguyên nhân: Các nhà quản lý tiếp thị phải giải thích dữ liệu, theo dõi xu hướng, giám sát các chiến dịch và tạo nội dung. Họ cũng phải nhanh chóng thích nghi và phản ứng với những thay đổi và phản hồi từ phần còn lại của công ty và khách hàng, khiến cho công nghệ AI tạm thời không hoàn toàn sẵn sàng để thâm nhập.

4. Quản lý quan hệ công chúng

Xác suất bị đào thải: 1,5%

Nguyên nhân: Các nhà quản lý PR thành công dựa vào một mạng lưới các mối quan hệ và liên hệ để mua các vị trí báo chí và quảng cáo cho các công ty mà họ đại diện, làm cho vai trò này hoàn toàn an toàn. Các nhà quản lý PR, những người phải nâng cao nhận thức về một vấn đề hoặc nhiệm vụ cần sự tiếp xúc đặc biệt của con người để gây sự chú ý hoặc khiến mọi người tham gia vào một chiến dịch – và công việc dự kiến ​​sẽ tăng 7% vào năm 2024.

5. Giám đốc điều hành

Xác suất bị đào thải: 1,5%

Nguyên nhân: Gần như không thể tự động hóa khả năng lãnh đạo – xét cho cùng, thật khó để dạy nó cho một bộ máy. Giám đốc điều hành phải thông báo chiến lược rộng lớn, đại diện cho các nhiệm vụ và mục tiêu của các công ty và thúc đẩy các nhóm người làm việc cho họ. Các công ty có thể trả lời cho các bên liên quan và ban giám đốc, những người có khả năng sẽ không muốn robot đưa cho họ báo cáo thu nhập.

6. Nhà hoạch định sự kiện

Xác suất bị đào thải: 3,7%

Nguyên nhân: Lập kế hoạch sự kiện là một lĩnh vực đang phát triển. Cho dù bạn đang lên kế hoạch cho một sự kiện cho nhân viên, khách hàng hoặc một sự kiện trong ngành với hàng chục ngàn người tham dự thì quy trình lập kế hoạch luôn gồm nhiều công đoạn, nhiều bộ phận có liên quan. Các nhà hoạch định phải phối hợp và đàm phán với các nhà cung cấp, nhà thầu để kết nối các kỹ năng tổ chức và con người có liên quan với nhau. Điều này biến hoạch định sự kiện thành một vai trò gần như không thể tự động hóa.

7. Nhà văn

Xác suất bị đào thải: 3,8%

Nguyên nhân: Các nhà văn phải sáng tạo và sản xuất tài liệu gốc bằng văn bản. AI có thể thực hiện một số điều này với các đề xuất tiêu đề, viết lời nhắc và tin nhắn truyền thông xã hội tự động, nhưng bài đăng trên blog, sách, phim và vở kịch chỉ có thể được viết bởi con người, ít nhất trong tương lai gần.

8. Nhà phát triển phần mềm

Xác suất bị đào thải: 4.2%

Nguyên nhân: Công nghệ và phát triển phần mềm đã đủ khó để con người thực hiện. Việc đầu tư thời gian và kỹ năng cần thiết để tạo ứng dụng, phần mềm và trang web là vô cùng lớn và đòi hỏi sự học tập lẫn tự cải thiện qua từng bước làm việc. Các nhà phát triển cần thực hiện các bước thật hoàn hảo để tạo ra các sản phẩm tuyệt vời cho khách hàng. Lĩnh vực này dự kiến ​​sẽ tăng 19% vào năm 2024, vì vậy nếu bạn là nhà phát triển phần mềm, hiện tại bạn đang có chỗ ngồi rất đẹp.

9. Biên tập viên

Xác suất bị đào thải: 5,5%

Nguyên nhân: Mặc dù một số hoạt động có thể được gỡ bỏ từ các biên tập viên với công nghệ hiệu đính tự động đã đề cập ở trên nhưng các biên tập viên phải xem lại bản trình bày của nhà văn để rõ ràng, chính xác, toàn diện và độc đáo. Mặc dù có một số phần mềm có thể kiểm tra sự rõ ràng và quét đạo văn, vai trò biên tập viên phải được thực hiện bởi một người để đọc và phân tích tác phẩm như một người khán giả.

10. Nhà thiết kế đồ họa

Xác suất bị thay thế: 8.2%

Nguyên nhân: Mặc dù có một số AI có thể thực hiện các bước nhỏ trong mảng thiết kế đồ họa nhưng suy cho cùng, thiết kế đồ họa bao gồm cả nghệ thuật và kỹ thuật, làm cho con người trở thành nhân tố không thể thay thế bởi máy móc. Giống như đã viết, tất cả các tác phẩm cần phải là bản gốc và được tạo ra theo mong muốn của khách hàng và cảm hứng của người sáng tác, vì vậy thiết kế đồ họa cần phải được tạo ra bởi nghệ sĩ và biên tập viên để hợp tất cả thành một.

Kết luận

Từ sự thay đổi trong cơ cấu công việc trên, chúng ta có thể nhận ra một đặc điểm chung là các ngành nghề tiềm năng trong 10 năm tới đều tương tác mật thiết với tự động hóa và trí tuệ nhân tạo. Để không bị đào thải khỏi thị trường, những thế hệ tiếp theo của lực lượng lao động cần phải học cách làm việc cùng máy móc và tận dụng hết năng lực từ sự hợp tác đó. Sẽ là quá muộn nếu ngay từ hôm nay chúng ta không bắt đầu hoàn thiện và phát triển các kỹ năng 4.0 cần có.