Quảng cáo ngoài trời ở Somali: “Không cần đọc chữ, nhìn hình là hiểu”

Somali là đất nước có tỉ lệ dân mù chữ cao, đây là hậu quả do chiến tranh, khủng bố và sự nghèo đói đang bao trùm trên quốc gia này. Chính vì thế mà biển quảng cáo của các doanh nghiệp và cửa hàng tại đây đa số là các hình vẽ đơn giản, dễ hiểu để người dân có thể “không cần đọc chữ, nhìn hình là hiểu”.

Du khách đến thăm bất kì nơi nào của Somali, cũng sẽ bất ngờ và thích thú trước những biển quảng cáo độc đáo và đầy tính nghệ thuật ở đây. Chúng được vẽ tay với màu sắc rực rỡ bắt mắt và sinh động, mô tả được hầu hết những gì mà doanh nghiệp hoặc các cửa hàng tại đây cung cấp, từ đồ ăn thức uống, đồ gia dụng, thiết bị điện tử, phụ tùng xe, cho đến các dịch vụ như làm đẹp, y tế hay vui chơi giải trí…

Ví dụ, trên tường cửa hàng tạp hóa sẽ vẽ các loại đồ ăn, thức uống, rau củ quả, thịt cá, chai lọ… chi tiết đến cả nhãn hiệu của sản phẩm. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, biển hiệu phòng khám nha khoa được trang trí bằng các hình vẽ cái miệng há to, để lộ hàm răng trắng tinh... Ảnh: Reuters.

Hay cửa hàng điện tử sẽ được trang trí bằng hình vẽ máy tính, loa đài, băng đĩa rất tỉ mỉ, tinh tế. Ảnh: Reuters.

Chỉ cần nhìn lên tường là sẽ biết được cửa hàng đó bán gì, rất tiện lợi cho những ai không biết chữ.

Loại hình quảng cáo này phổ biến từ những năm 1990s, khi Somali vẫn chìm trong nội chiến. Khi cuộc nội chiến kết thúc, việc thưởng thức nghệ thuật bị đi xuống do cuộc sống của người dân gặp nhiều khó khăn, các họa sĩ chuyển sang kiếm sống bằng cách vẽ quảng cáo thuê cho các doanh nghiệp ở địa phương.

Một hình vẽ minh họa cho lệnh cấm vũ khí và thuốc lá. Ảnh: Reuters.

Một phần vì tỉ lệ mù chữ quá cao, nhiều người không đọc được chữ, nên những hình vẽ trực quan sinh động trên vách tường của cửa hàng là cách quảng cáo tốt nhất.

Quảng cáo cho một cửa hàng đồ chơi công nghệ. Ảnh: Reuters.

Chỉ cần nhìn cái là biết ngay cửa hàng này bán phụ tùng xe ô tô. Ảnh: Reuters.

Bên cạnh những hình vẽ minh họa, thì các họa sĩ vẫn sử dụng chữ viết để thể hiện nội dung quảng cáo, và khuyến khích người dân nâng cao trình độ văn hóa của mình. Trên những bức tranh sặc sỡ màu sắc và hình ảnh, vẫn có sự xuất hiện của tiếng Somali và tiếng Ả Rập, đây là hai ngôn ngữ chính của đất nước này, thi thoảng cũng có thêm sự xuất hiện của Tiếng Anh.

Quảng cáo lớp học trông giống như một tấm bảng phấn được viết lên đó các từ vựng tiếng Anh. Ảnh: Reuters.

Dịch vụ làm đẹp cho các chị em phụ nữ. Ảnh: Reuters.

Một số chữ tiếng Anh còn bị sai chính tả. Ảnh: Reuters.

Muawiye Hussein Sidow với nghệ danh là Shik Shik là một trong những họa sĩ quảng cáo tường nổi tiếng nhất Somali, một mình anh đã vẽ cho hơn 100 cửa hàng từ những năm 1998. Anh kể rằng đây là nghề được truyền lại từ cha anh, nó mang đến nguồn thu nhập cho gia đình, và đồng thời nó cũng là niềm đam mê của anh.

Muawiye Hussein Sidow và một tác phẩm vẽ lên tường của anh. Ảnh: Reuters.

Muawiye Hussein Sidow cũng dạy vẽ cho các thanh thiếu niên trong khu vực để giúp họ kiếm sống. Với tỉ lệ mù chữ của Somali còn khá cao thì kỹ năng hội hoạ chính là cơ hội kiếm tiền tốt nhất.

Quảng cáo cho thương hiệu của mình cũng bằng hình vẽ. Ảnh: Reuters.

Phong cách tranh quảng cáo của Somali là sử dụng gam màu tươi sáng, nhiều màu sắc sặc sỡ, các họa tiết, hình vẽ được lấy cảm hứng từ chính cuộc sống thường ngày của người dân nơi đây.

Phong cách vẽ tranh quảng cáo sử dụng rất nhiều màu sắc rực rỡ. Ảnh: Reuters.

Hình ảnh gần gũi đời thường, nhưng cũng rất sáng tạo, tinh tế. Ảnh: Reuters.

Các bức tranh tường của Somali còn khá đơn giản, các nét vẽ thô sơ thiên nhiều về minh họa tả thực hơn là tính hàn lâm nghệ thuật, nhưng điều này lại làm nên những giá trị đặc sắc của tranh vẽ tay. Philipp Schütz, một nhiếp ảnh gia nổi tiếng của Đức đã cất công đi tìm những bức tranh tường trên khắp đất nước Somali để thực hiện một cuốn photo book mang tên 'Simiens' với mong muốn giới thiệu những nét đặc sắc của Somali đến toàn thế giới.

Photo book 'Simiens' được thực hiện để tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên, con người, văn hóa Somali. Ảnh: Reuters.

Những bức tranh vẽ trên tường cũng xuất hiện trong cuốn photo book. Ảnh: Reuters.

Theo Philipp Schütz, những bức tranh này đều rất tỉ mỉ, bắt mắt, sống động và thu hút. Những phương pháp mà các nghệ sĩ đã sử dụng rất độc đáo và hấp dẫn, đáng để tham khảo và học hỏi.

Một hình ảnh Somali được Philipp Schütz chụp lại. Ảnh: Reuters.

Somali là quốc gia có lịch sử nghệ thuật lâu đời, bằng chứng là năm 2002 người ta đã phát hiện ra những bức tranh cổ ở hang động Las Geel phía Bắc của Somali và đã cho thấy một xã hội đề cao tính nghệ thuật từ rất sớm.

Những người nghệ sĩ của Somail đã từng phải chiến đấu tại các quốc gia khác, khi trở về đây, họ đã vẽ nên những tác phẩm đề cao công lý, nhân quyền, đấu tranh lại chủ nghĩa cực đoan. Năm 2014, một cuốn sách mang tên “Nghệ thuật của hy vọng” đã kể về quá trình hình thành và phát triển nghệ thuật tranh vẽ tay đường phố đặc sắc của Somali.

Xuất phát từ việc có những tấm biển quảng cáo đơn giản dễ hiểu phục vụ cho người dân, hình thức vẽ tranh tường đã trở thành một loại hình nghệ thuật độc đáo và quý giá của đất nước Somali, đồng thời cũng truyền cảm hứng cho ngành tiếp thị, quảng cáo của nhân loại.

Thu Nguyệt
Unique Outdoor Agency