Marketer có cần phải "học"?
Nếu chúng ta coi thường khung lý thuyết, lúc chúng ta muốn "dang rộng" thì chúng ta cũng chả biết bắt đầu từ đâu.
Hôm nay mình có dịp trò chuyện với 2 bạn marketers đã trong ngành được 4 năm và nghe các bạn chia sẻ như sau:
- Anh này, sao em thấy nghề truyền thông ấy, đi học vô ích lắm anh ạ. Biết được mấy cái kiến thức chung chung chả làm được gì.
- Đúng đấy anh. Bọn em học tất cả các môn nhưng mà cuối cùng thì chả sử dụng gì nhiều, chả có thông minh hơn được bao nhiêu, chẳng bằng học môn cơ bản rồi xong đi thực tập, đi làm tốt hơn ấy.
- Vậy em nghĩ tại sao chị C lại cất công đi học thạc sĩ thế?
- Ơ thì chị ấy cần cái bằng. Chứ anh có thấy bao nhiêu Marketing Director có bằng thạc sỹ hay tiến sỹ không? Chưa kể là anh có thấy trong đó dạy làm "plan" hay dạy làm thế nào đọc số này nọ không? Coi chương trình học là em thấy... "yếu" rồi.
- Chưa hết nhé, con bạn em này, giời ơi, giờ làm đến SABM, sắp BM công ty to tổ bố, toàn được train từ tài liệu, kinh nghiệm công ty này nọ chứ chả phải học nghiêm túc học thuật gì cho cam mà vẫn giỏi xuất chúng ấy.
- Thế à? Vậy theo em nếu muốn làm marketer giỏi thì chả cần học gì sất? Tay làm hàm nhai rồi quen tay lẹ mắt?
- Ừ chứ còn gì nữa! Cứ làm rồi nghề dạy mình anh ạ. Học đúng một môn Principles of Marketing là được ấy mà.
- Với lại nghe chia sẻ này nọ và xông vào làm thôi anh. Chứ kiến thức mới thì sao mà mấy cái tụi em học theo kịp.
- Ừ nhỉ. Để anh tìm cách đưa cho tụi em một góc nhìn khác.
Đó là lý do mình muốn viết bài này, để cùng trao đổi với các bạn cùng làm nghề, dù agency hay client đi nữa để chúng ta nhìn nhận về vấn đề "học" hỏi.
Lật tất cả các sách học trong và ngoài nước, có thể nói cảm nhận đầu tiên là "có mà như không có". Cụ thể:
- Ai dạy mình cách làm Competitive review? Cách làm Creative brief? Cách làm Social/Digital plan etc.
- Ai dạy mình cách làm Brand strategy plan? Cách làm Market analysis cho Whitespace? Cách làm Brandhealth check?
Những cái đó sách nói... "hơi chung chung" và "hơi sơ sơ". Nếu như vậy thì cần gì chúng ta xem xét kỹ và học kỹ càng?
Nhưng nói đi phải ngẫm lại, chương trình học là để chúng ta có cái cơ bản và nền tảng để "gọi tên concept" để từ đó dấn thân vào ngành, học hỏi những gì còn đang "thiếu thốn". Ví dụ như để làm Marketing mix, làm SWOT cho brand của mình thì cần rất nhiều "techniques" và nhiều hơn nữa "kinh nghiệm chiến trường". Nhưng nếu bạn không có nền tảng vững, bạn sẽ lạc trong mê cung các "concept": business strategy, mission và vision so với marketing strategy, marketing vision, role của marketing, brand... Nếu không có nền tảng lý thuyết, một marketer rất dễ bị sa đà vào việc cố gắng phân định nhưng chưa tỏ tường. Và lúc đó bạn rất khó để có thể "hỏi" đúng câu, cầu đúng thuốc.
Còn các bạn làm agency, nếu chúng ta không biết kiến thức marketing, các bạn rất khó nói chuyện với khách hàng, với các team trong nhà và có những feedback rất "feedback". Ngành agency đa phần chúng ta thiếu người senior mà theo khách hàng định nghĩa, là có thể "tâm sự mỏng, nói chuyện dày" về những nguồn cơn cội rễ của vấn đề. Mình không chê hay phủ nhận vai trò của kinh nghiệm thực tế, của việc học từ nghề từ việc đào tạo có chủ đích cho một công việc nào đó. Nhưng nếu chỉ "tay quen" thì nhiều khi "tầm hẹp" thì cũng khó.
Nếu không có nền tảng lý thuyết, một marketer rất dễ bị sa đà vào việc cố gắng phân định nhưng chưa tỏ tường.
Chưa hết, nếu chúng ta coi thường khung lý thuyết, lúc chúng ta muốn "dang rộng" thì chúng ta cũng chả biết bắt đầu từ đâu. Lại lầm lẫn trong các khái niệm Marketing, PR, Advertising, Social, Digital chả biết ông nào mẹ thằng nào thì chết toi mất. Chúng ta cứ luôn cãi nhau về các khái niệm, tự sáng tạo ra khái niệm của mình "nhưng hiếm khi đối chiếu" với khung chuẩn. Do đó, cái mới có sinh ra cũng chỉ là những "version tái bản có bổ sung".
Mình viết bài này mong rằng 2 nhóc của mình đọc được và hiểu nhiều hơn là phải "có hai cánh tay" hơn một cánh chim.
Và mình cũng đang tự hỏi, để trau dồi kiến thức marketing mang tính học thuật và phát triển, làm thế nào cho hiệu quả? Chúng ta, cùng với nhau có thể thực hành chuyện ấy thế nào? Làm sao áp dụng những lý thuyết mới vào công việc của chúng ta? Như cuốn "How brands grow", chúng ta đọc và thấy được vài ứng dụng của nó nhưng có marketer nào đã "test" trong công việc và ngành của mình chưa ta?
Bài viết chào sân. 
16.7.2018