Satoru Iwata: Người đưa Nintendo vào thế kỷ 21

Trong số 40 game đứng đầu đã được bán ra hoặc được tải xuống hơn 15 triệu lần, có 12 game là được tung ra dưới thời ông Iwata trị vì Nintendo.

Thế giới game vừa nói lời chia tay với ông Satoru Iwata, Chủ tịch Nintendo. Ông Iwata, người đã đưa nhà sản xuất game Nhật này quay trở về thời hoàng kim vào đầu thập niên 2000 với thiết bị chơi game Wii, đã qua đời vì căn bệnh ung thư ở tuổi 55. Sự ra đi của ông đã đặt Nintendo đứng trước dấu hỏi về lãnh đạo giữa lúc công ty này đang trong cuộc chuyển mình sang lĩnh vực game di động.

Nintendo cho biết tình hình của ông Iwata đã xấu đi trong những ngày gần đây sau khi ông chủ trì cuộc họp cổ đông thường niên Nintendo vào ngày 26.6. Ông mất hôm 11.7 nhưng đến ngày 13.17 Công ty mới chính thức công bố thông tin. Hiện 2 nhà quản lý là Genyo Takeda và Shigeru Miyamoto sẽ tạm thời điều hành Công ty cho đến khi tìm được người kế vị.

Sau khi thông tin ông Iwata qua đời, cả thế giới game đều tỏ lòng thương tiếc. Shuhei Yoshida, Chủ tịch Sony Worldwide Studios, mô tả ông Iwata là “người đã đóng góp rất lớn vào sự phát triển của ngành game”. Còn Peter Moore, Giám đốc Điều hành Electronic Arts, thì nói: “Quả là một ngày thật buồn. Một mất mát lớn cho ngành”.

Ông Satoru Iwata, Chủ tịch Nintendo, đã qua đời ở tuổi 55 - Ảnh: techeblog.com

Từ niềm đam mê thời trung học

Iwata sinh ra và lớn lên ở thành phố Sapporo, nằm ở phía Bắc nước Nhật. Ông bắt đầu lập trình game khi còn học trung học và nghiên cứu khoa học máy tính tại Viện Công nghệ Tokyo, một trong những trường đại học hàng đầu của Nhật. Năm 1982, sau khi làm nhà lập trình game tự do, ông đầu quân cho HAL Laboratory, một chi nhánh của Nintendo được lập ra vào năm 1980 để sản xuất game cho thiết bị chơi game của công ty mẹ. Ông sau đó trở thành Chủ tịch của HAL trước khi về làm cho Nintendo với vị trí đứng đầu bộ phận hoạch định doanh nghiệp năm 2000.

Iwata được chính Hiroshi Yamauchi, người tiền nhiệm của ông, chọn làm Chủ tịch vào năm 2002, chỉ 2 năm sau khi ông gia nhập Nintendo. Ông là vị chủ tịch thứ 4 dẫn dắt Nintendo kể từ khi công ty này được thành lập vào năm 1889 với xuất phát điểm là một nhà sản xuất lá bài. Ông cũng là Chủ tịch đầu tiên không phải là thành viên của gia đình sáng lập Yamauchi. Năm 2002, thời điểm ông trở thành Chủ tịch, Nintendo đã có doanh số bán hằng năm đến 555 tỉ yen (4,5 tỉ USD).

Tăng doanh thu 3 lần chỉ nhờ một sản phẩm

Cùng với ông Miyamoto, nhà phát minh ra các sản phẩm nhượng quyền nổi tiếng Donkey Kong, Super Mario và Huyền thoại Zelda, ông Iwata đã thúc đẩy sự thành công của nhiều thiết bị, trong đó có thiết bị cầm tay Nintendo DS và thiết bị chơi game sử dụng công nghệ cảm biến chuyển động Wii.

Chiếc Nintendo DS được ông Iwata đã trình làng vào năm 2004, có 2 màn hình, trong đó một màn hình sử dụng giao diện cảm ứng mới. Đến năm 2010, DS là thiết bị cầm tay bán chạy nhất mọi thời đại với 128,9 triệu chiếc được bán ra. Đặc biệt, với sự tung ra chiếc Wii vào năm 2006, Iwata đã làm sống lại thời hoàng kim của Nintendo, vốn đang chật vật do doanh số bán ế ẩm của “người anh” Wii là GameCube. Sự thành công của Wii đã giúp cho doanh số bán của Nintendo tăng hơn gấp 3 lần đạt 1.800 tỉ yen (15 tỉ USD) trong năm tài chính 2008-2009 (so với năm 2002). Chiếc Wii đã được bán ra hơn 100 triệu chiếc.

Với sự xuất hiện của Wii vào năm 2006, Iwata đã làm sống lại thời hoàng kim của Nintendo

Nối gót thành công của Wii, tháng 11.2012 ông Iwata đã tung ra chiếc Wii U, nhưng lại gặp khó khăn trong việc thu hút người chơi game khi họ chuyển sang các hình thức giải trí khác (từ tháng 4 đến tháng 9.2013, Wii U chỉ bán được 3,45 triệu chiếc).

Thách thức của thời đại smartphone

Trong giai đoạn Nintendo tung ra chiếc Wii và sau đó là chiếc Wii U, Apple đã cho ra mắt điện thoại thông minh iPhone và máy tính bảng iPad. Samsung có dòng sản phẩm Galaxy. Google Inc. thì có hệ điều hành Android được hầu hết các nhà sản xuất thiết bị di động sử dụng. Sự trỗi dậy của game trên các thiết bị di động này đã khiến cho Nintendo lao đao.

Nintendo cũng đối mặt với làn sóng cạnh tranh mới trong lĩnh vực thiết bị chơi game từ Xbox của Microsoft và PlayStation của Sony. Đây là những đòn giáng mạnh đối với Nintendo. Doanh số bán đã giảm trong 6 năm liên tiếp, còn 550 tỉ yen trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3.2015. Dẫu vậy, Công ty đã có được lợi nhuận hoạt động trong năm tài chính vừa rồi, mức lãi đầu tiên trong 4 năm.

Công ty dự kiến lợi nhuận hoạt động sẽ tăng gấp đôi trong năm tài chính này nhờ tấn công vào lĩnh vực game cho thiết bị di động. Cụ thể, hồi tháng 3 năm nay, ông Iwata tuyên bố bắt tay với nhà sản xuất game di động DeNA để phát triển các ứng dụng game cho thiết bị di động, đưa các nhân vật Mario và Donkey Kong vào điện thoại thông minh và máy tính bảng. Việc hợp tác với DeNA sẽ bắt đầu vào cuối năm nay khi game Nintendo đầu tiên dành cho điện thoại thông minh được tung ra. Hồi tháng 3, Iwata cũng cho biết Công ty đang phát triển một thiết bị chơi game thế hệ tiếp theo có tên là NX và sẽ cung cấp chi tiết cụ thể về sản phẩm này vào năm tới.

Năm ngoái, Công ty cũng đã tung ra những mẫu tượng tương thích với game gọi là Amiibo và gần đây đã bắt tay với Universal Parks & Resorts thực hiện một dự án công viên chủ đề. Ngoài ra, Công ty đang bước chân vào lĩnh vực y tế với một thiết bị mới có thể đặt ở trên chiếc bàn cạnh giường để theo dõi giấc ngủ của người sử dụng.

“Đường hướng chiến lược của Ninendo mà ông Iwata đã đưa ra ít có khả năng bị thay đổi. Thách thức của người kế vị là đưa mảng game trên điện thoại thông minh trở thành hiện thực và tạo ra những giá trị liên kết có ý nghĩa với thiết bị chơi game mới NX nhằm tăng cường năng lực tài chính của Công ty”, Tomoaki Kawasaki, chuyên gia phân tích tại Iwai Cosmo Securities, nhận xét.

Tìm người kế vị

Mặc dù Miyamoto và Takeda là những người có khả năng nhất trong việc kế vị ông Iwata, nhưng một số nhà phân tích lo ngại liệu hai người này, dù có tiếng trong mảng thiết kế game và phần cứng, có thể điều hành một công ty.

Một lựa chọn khác sẽ là tìm bên ngoài, nhưng các chuyên gia phân tích cho biết lựa chọn này sẽ rất khó khăn do văn hóa doanh nghiệp mang tính “cục bộ” tại Nintendo. “Iwata là một nhà quản lý rất giỏi. Vì thế, một câu hỏi đặt ra là liệu có ai hội đủ các kỹ năng quản lý giống như ông”, Eiji Maeda, chuyên gia phân tích tại Nikko SMBC Securities, nhận xét.

Thực vậy, dù dưới sự dẫn dắt của ông Iwata, Nintendo có một vài lần tung ra sản phẩm không thành công, nhưng không thể phủ nhận việc Nintendo đã làm mưa làm gió trên thị trường game thế giới là nhờ công lớn của Iwata. Trong danh sách các video game bán chạy nhất trên toàn cầu, Nintendo giữ vị trí đầu bảng. Trong số 40 game đứng đầu đã được bán ra hoặc được tải xuống hơn 15 triệu lần, có 12 game là được tung ra dưới thời trị vì của ông Iwata.

Ngô Ngọc Châu
Nguồn Nhịp cầu Đầu tư