Trò chuyện cùng Mark Zuckerberg về tham vọng 'kết nối thế giới' (P2)
* Anh từng nói kết nối là quyền của con người và bản thân muốn làm những điều tốt đẹp. Nếu vậy, tại sao không cho phép truy cập toàn bộ Internet mà chỉ giới hạn trong một số ứng dụng nhất định?
Vâng, đúng là một câu hỏi hay. Đó chủ yếu là do vấn đề kinh tế. Phần lớn Internet được tiêu thụ dưới dạng rich media (loại hình truyền thông đa phương tiện có thể tương tác), đặc biệt là video. Vì vậy, những thứ như văn bản, dịch vụ tin nhắn văn bản như tìm kiếm hoặc Wikipedia, những thông tin cơ bản về tài chính và sức khỏe có thể được truyền tải tương đối rẻ và tiêu thụ ít hơn 1% cơ sở hạ tầng tổng thể.
Nếu bạn đang cân nhắc xây dựng thứ gì đó mà các nhà mạng có thể cung cấp miễn phí thì phải là một thứ thật rẻ. Chúng tôi đã tìm ra một loạt dịch vụ có thể cung cấp mà cuối cùng vẫn đem lại lợi nhuận cho nhà mạng. Chúng tôi cho rằng nó rất giống với dịch vụ 911 ở Mỹ.
Dù bạn chưa trả cước điện thoại, bạn vẫn luôn gọi được cho 911. Nếu có một ca cấp cứu hay hỏa hoạn, bạn sẽ được giúp đỡ. Chúng tôi nghĩ Internet cũng cần một dịch vụ tương tự: Dù chưa trả tiền dữ liệu, bạn vẫn có thể tiếp cận thông tin sức khỏe cơ bản, các công cụ việc làm, giáo dục hay các công cụ truyền tin cơ bản tùy từng quốc gia.
* Chúng tôi đã trò chuyện cùng các chuyên viên quảng cáo hứng thú với việc quảng cáo trên Internet.org. Việc này giúp ích như thế nào cho người dùng?
Thành thật mà nói, tôi không chắc đây là vấn đề lớn trong thời gian tới. Những gì chúng tôi cần làm là tìm ra một mô hình đem lại lợi nhuận cho các nhà mạng, chính phủ và các đối tác địa phương, qua đó tiếp tục phát triển Internet. Khi tiến hành hoạt động tại một số nước như Indonesia, Philippines, Zambia, Kenya, chúng tôi nhận thấy: Bạn cung cấp miễn phí một chút Internet, sau đó nhiều người bắt đầu sử dụng hơn, nhiều người có thể tiếp cận với Internet và sử dụng những công cụ này hơn và đồng thời cũng có nhiều người bắt đầu trả tiền dữ liệu khi họ hiểu được mình sử dụng Internet để làm gì.
Nhờ đó, các nhà mạng sẽ thu được thêm tiền, dự án cũng đem lại nhiều lợi nhuận hơn. Cuối cùng, khoản tiền trên sẽ được tái đầu tư để hoàn thiện Internet và cơ sở hạ tầng cho tất cả mọi người tại quốc gia đó.
* Vậy nghĩa là sẽ không có quảng cáo sao?
Trong số các quốc gia này, nhiều nước chưa có thị trường quảng cáo lớn. Vì thế, không phải chúng tôi không làm mà ngay lúc này, điều cốt yếu chúng tôi cần tiếp tục là tập trung vào chất lượng quảng cáo và thực hiện quảng cáo ở những vùng phát triển như Mỹ, châu Âu, châu Á và nhiều nơi khác – những nơi đem lại thu nhập lớn cho chúng tôi – chứ không cố làm vậy tại các quốc gia vừa mới tiếp cận Internet.
* Khi anh khiến mọi người được kết nối, anh sẽ sử dụng sức mạnh đó như thế nào?
Có rất nhiều người sống ngoài vùng phủ sóng của Internet, vậy nên máy bay không người lái, vệ tinh và tia laze là một cách giải quyết.
Với chúng tôi, tất cả là để giúp mọi người tiếp cận được nhiều hơn. Chúng tôi đã làm việc với nhà mạng Airtel ở Zambia. Họ là đối tác đầu tiên của chúng tôi trong việc cung cấp miễn phí các dịch vụ cơ bản. Chỉ trong vài tuần, chúng tôi bắt đầu được nghe những câu chuyện rất thú vị về việc mọi người sử dụng Internet – một bà mẹ mang thai lần đầu tiên lên mạng tra cứu thông tin về an toàn sức khỏe để nuôi em bé, một nông dân chăn nuôi gia cầm lập trang trên Facebook để bán được số gà gấp nhiều lần trước đây và một sinh viên đại học dùng Wikipedia tra cứu thông tin và tiết kiệm kha khá tiền mua sách. Tất cả thật tuyệt vời!
* Anh sở hữu một phòng thí nghiệm lớn chuyên nghiên cứu máy bay không người lái và tia laze. Vậy khi nào thì máy bay không người lái và tia laze của Facebook sẵn sàng ra mắt?
Chúng tôi sắp thử nghiệm một số thiết bị nên tôi nghĩ mình chưa thể đưa ra thời điểm chính xác. Nhưng đó là một trong số những rào cản kỹ thuật lớn, phải không? Có rất nhiều người sống ngoài vùng phủ sóng của Internet, vậy nên máy bay không người lái, vệ tinh và tia laze là một cách giải quyết. Truyền tin vi sóng là một cách khác.
* Nói về Trung Quốc, tiếng Trung của anh rất tốt. Liệu có khả năng Internet.org sẽ giúp anh trở lại Trung Quốc, đưa Facebook quay về nước này hay không?
Đó không phải là điều chúng tôi chú trọng với Internet.org lúc này. Có những quốc gia đến với chúng tôi và nói: “Kết nối là ưu tiên quốc gia, rất nhiều người ở nước chúng tôi dùng Facebook – và nếu có cách làm việc cùng nhau để thực hiện điều đó…”. Ví dụ như Malaysia, nơi tôi đã gặp một trong số những người đứng đầu chính phủ. Giúp tất cả mọi người trên đất nước được kết nối là một trong những ưu tiên hàng đầu của quốc gia, tương tự như Indonesia vậy. Chúng tôi cần ưu tiên những nước hăng hái chìa tay về phía chúng tôi.
* Làm thế nào anh đánh giá được dự án này có thành công hay không?
Mục tiêu ở đây là giúp cho ai cũng có thể bước vào một cửa hàng tại bất kỳ nước đang phát triển nào, mua một chiếc điện thoại và tiếp cận miễn phí dịch vụ Internet cơ bản. Đó là mục tiêu nền tảng cho mọi người trên thế giới. Khi hệ thống này hoạt động ở mọi quốc gia, chúng tôi sẽ hoàn thành bước đầu tiên. Bước thứ hai là khiến cho mọi người sử dụng nó, một thử thách kéo dài nhiều năm trời, chỉ vì Internet là một trong những cách tốt nhất để mọi người biết về những dịch vụ ngoài kia.
Mục tiêu thứ hai là khiến dự án đem lại lợi nhuận cho toàn thể các nhà mạng quốc tế, vì đó mới là cách duy trì lâu dài. Đây không thể chỉ là món đồ từ thiện cho các nhà mạng trên thế giới. Dự án sẽ hiệu quả nếu việc cung cấp miễn phí dịch vụ cơ bản rốt cuộc lại trở thành một cách giúp họ có thêm nhiều khách hàng trả tiền và nhiều người dùng Internet hơn. Sau đó, họ sẽ bỏ thêm tiền để đầu tư và xây dựng mạng lưới nhanh hơn, phổ cập đến nhiều người hơn.
Dấu hiệu thu được từ các nước áp dụng đầu tiên cho thấy tất cả những điều đó đều đúng, và đây là những gì tôi trông đợi trong 10 năm tới. Nếu chúng tôi có thể cung cấp miễn phí nhiều dịch vụ cơ bản hơn, tại 100 quốc gia hoặc hơn, cho 1 tỷ người hoặc nhiều hơn nữa được kết nối, thì đây sẽ là một chiến thắng khổng lồ cho tất cả những ai sẽ được tiếp cận thông tin việc làm, sức khỏe, giáo dục và các công cụ liên lạc mà trước đây họ không có.
Vân Đàm / Bloomberg
Nguồn Trí Thức Trẻ