Ông hoàng tương ớt
Dù không hâm mộ tương ớt, bạn vẫn có thể cảm thấy xúc động bởi câu chuyện của ông David Trần, vị tổng giám đốc 68 tuổi của tập đoàn thực phẩm Huy Fong. Ông đã dành tâm huyết để sáng lập ra Sriracha, loại tương ớt nguồn gốc Việt Nam nổi tiếng nhất nước Mỹ hiện nay.
Ông Trần khởi nghiệp từ năm 1980 và lúc đầu ông đã xách xô tương ớt đến bán cho từng nhà hàng ở khu phố Tàu của thành phố Los Angeles. Gần 35 năm sau, chai tương ớt nắp xanh lá cây đã trở thành mặt hàng chủ chốt của Tập đoàn Huy Fong. Hiện giờ nhà máy của Huy Fong rộng đến hơn 60.000 m2 nằm ở thành phố Irwindale, cách Los Angeles 30 phút lái xe. Tập đoàn được định giá đến 60 triệu USD. Biểu tượng của Tập đoàn mang hình con gà trống và cũng là con giáp của ông Trần. Vì biểu tượng này mà người ta gọi vui rằng đây là “tương gà trống”.
Mãi cho đến gần đây, ông Trần vẫn luôn tránh tiếp xúc với các phương tiện thông tin đại chúng. Nhưng đến đầu năm 2014, ông quyết định mở cửa nhà máy cho khách tham quan. Quyết định này chủ yếu do áp lực bên ngoài. Hội đồng thành phố Irwindale, bang California, đã tiếp nhận nhiều khiếu nại về nhà máy Huy Fong. Người dân ở đây cho rằng khí thải của nhà máy khiến họ đau đầu, chảy máu mũi, tức ngực và nhiều bệnh về đường hô hấp khác. Hội đồng thành phố nhận định Tập đoàn Huy Fong có trách nhiệm trong vụ việc trên và buộc Tập đoàn tạm thời đóng cửa nhà máy.
Ông David Trần, Tổng Giám đốc tập đoàn thực phẩm Huy Fong. Ảnh: Jonathan Alcorn / Reuters.
Điều đó ngay lập tức khiến cho “tín đồ” của Sriracha hoảng hốt. Họ lo ngại tương ớt Sriracha sẽ bị thiếu hụt trên thị trường. Sản lượng tương ớt chai bán ra trong năm 2012 của Huy Fong đã lên đến 20 triệu. Năm 2009, tạp chí ẩm thực Bon Appetit đánh giá tương ớt này là “Nguyên liệu thức ăn của năm”. Không những vậy, Sriracha còn là nguồn cảm hứng cho khá nhiều bộ phim tư liệu, tài liệu dạy nấu ăn, triển lãm nghệ thuật.
Khi đề cập đến lý do mở cửa nhà máy cho khách tham quan, ông Trần nói: “Việc mở cửa đón khách là cách duy nhất để chứng minh chúng tôi không thải ra khí độc hại”.
Ngoài nỗ lực trên, Huy Fong kết hợp song song sự ủng hộ từ ngoài bang và chính sách thân thiện với doanh nghiệp của chính phủ trong năm bầu cử. Nhờ đó các vụ kiện được bãi nại vào cuối tháng 5.2014.
Cuối tháng chín là mùa ớt, hàng ngàn người hâm mộ Sriracha đã đến tham quan nhà máy của Huy Fong. Khách tham quan được xem 57.000 tấn ớt đỏ đầu mùa được chế biến thành tương, dạo quanh xí nghiệp rộng lớn, thử món kem Sriracha và có thể nhìn thấy ông Trần đâu đó trong nhà máy.
Tương ớt Sriacha được đóng chai tại nhà máy Huy Fong, California. Ảnh: David McNew / Getty Images.
Khi đến tham quan, khách phải đeo lưới chụp tóc vào đầu. Hướng dẫn viên Christy, người đã sống ở Irwindale hơn 10 năm nay, cho biết gần 2.000 người đã đổ đến tham quan nhà máy trong đợt mở cửa gần đây nhất.
Nơi dừng chân đầu tiên là phòng trưng bày bao gồm bức tượng của David Trần với kích cỡ như người thật, các loại bằng khen, giải thưởng, tác phẩm nghệ thuật, thư ủng hộ Sriracha và tất nhiên là một vài bình cứu hỏa được thiết kế riêng cho nhà máy.
Khi chúng tôi vừa bước vào nhà máy thì hai xe tải lớn chở ớt cũng vừa đến nơi. Trong mùa, có từ 30 đến 40 xe tải giao ớt liên tục hằng ngày. Tập đoàn Huy Fong sử dụng nguyên liệu từ các trang trại địa phương chỉ cách nhà máy vài giờ lái xe. Theo Christy, ớt rất tươi và được nghiền chỉ vài giờ sau khi hái.
Quy trình sản xuất tương Sriracha không quá phức tạp. Ớt được phân loại, rửa sạch, nghiền nát và đưa vào lọ cùng với muối, giấm và chất bảo quản. Điều đáng kinh ngạc là ở quy mô to lớn của từng quy trình ấy.
“Khi bạn nghe “Sriracha này” hay “Sriracha kia” thì chúng không hẳn là của chúng tôi. Chúng tôi chỉ là loại Sriracha nổi tiếng nhất mà thôi”.
Khu nhà xưởng quả thật khổng lồ, chứa vô số thùng xanh dương đựng thành phẩm. Khắp nơi vang lên tiếng ầm ầm không ngớt của dàn máy đóng chai liên tục dán huy hiệu, đổ đầy, đóng nắp, đóng thùng và bọc thùng với băng keo nhựa.
Trước đây, hãng thức ăn nhanh Taco Bell đã cho ra mắt thực đơn Sriracha đặc biệt, bao gồm những món được ưa thích nhất của Hãng ăn kèm với thứ nước sốt nổi tiếng này. Hầu như mọi bài báo về thực đơn mới của Taco Bell đều có hình chai tương ớt của Huy Fong hoặc nhắc đến sự hâm mộ cuồng nhiệt dành cho “tương gà trống” Sriracha.
Điều đáng nói là Huy Fong không hề cộng tác với Taco Bell. Thay vào đó chuỗi nhà hàng này tự làm lấy sốt Sriracha. Trái ngược với suy nghĩ thông thường, không phải tất cả Sriracha đều là của Huy Fong, cho dù tương ớt có được chứa trong nhựa trong với nắp xanh lá đi chăng nữa.
“Tôi thấy buồn vì Taco Bell cho ra mắt thực đơn đó”, ông Trần nói.
“Sriracha vốn là tên một ngôi làng ở Thái Lan và không ai đăng ký bản quyền duy nhất nó được cả”, bà Lâm, Giám đốc Điều hành của Huy Fong, cho biết. “Vậy nên khi bạn nghe “Sriracha này” hay “Sriracha kia” thì chúng không hẳn là của chúng tôi. Chúng tôi chỉ là loại Sriracha nổi tiếng nhất mà thôi”.
Cả ông Trần lẫn bà Lâm đều buồn vì động thái này của Taco Bell. Họ cho biết Công ty không muốn đòi bản quyền mà chỉ muốn tên tuổi sản phẩm của mình được sử dụng đúng chỗ. Tập đoàn Huy Fong lại chưa bao giờ quảng cáo tên tuổi Sriracha.
“Thật thất vọng nếu mọi người lầm tưởng đó là sản phẩm của chúng tôi”, ông Trần nói.
Mọi khách tham quan nhà máy của ông Trần đều được dùng thử một số sản phẩm do các công ty khác hợp tác với Huy Fong sản xuất, như POP! của một nhà sản xuất bỏng ngô cao cấp. Tương ớt hiện giờ là một trong những mặt hàng phát triển nhanh nhất ở Mỹ nên cũng không lạ gì nếu sau này nhiều sản phẩm tương tự sẽ tiếp tục được tung ra thị trường.
Ngọc Trân / The Atlantic
Nguồn Nhịp cầu Đầu tư