Làm sao tự học Digital Marketing cho sinh viên và người đi làm

Tại sao lại nói bạn sẽ có cơ hội việc làm cao hơn khi làm Digital Marketing? Do đặc thù Digital Marketing liên quan nhiều đến máy tính vì vậy chỉ cần có máy tính là gần như bạn có thể trải nghiệm được những phần việc mà bạn yêu thích.

Nhưng các bạn cũng lưu ý là do khả năng trải nghiệm quá dễ nên sẽ dẫn đến có quá nhiều kinh nghiệm trải nghiệm khác nhau, cách bắt đầu khác nhau và điều này có thể dẫn bạn đi lan man không rõ mục đích, để tránh điều này các bạn nên tiếp xúc nhiều hơn với những người trong ngành (hội thảo, event, đi chơi...).

Học Digital Marketing như thế nào?

Có 2 phương pháp cơ bản là phương pháp tự học và học tại các trung tâm. Bên dưới mình sẽ phân tích chi tiết hơn để bạn thấy nên chọn phương pháp nào, nhưng trước hết mình hãy đi lướt qua các công cụ của Digital Marketing.

1. Những công cụ hay dùng trong Digital Marketing

• Website/landing page/blog...
• Content (nội dung) - có thể không được tính là một công cụ nhưng là phần hay dùng nhất.
• SEO (Search engine optimization - tối ưu hóa website cho công cụ tìm kiếm).
• SEM (Search Engine Marketing - Tiếp thị trên các công cụ tìm kiếm, ví dụ như quảng cáo trên Google Adwords).
• Email Marketing (Tiếp thị tới người dùng bằng email).
• Online PR (Quan hệ công chúng trên môi trường internet).
• Quảng cáo banner online.
• Social Media Marketing (Tiếp thị và tương tác với người dùng online thông qua các mạng xã hội).
• Mobile Marketing (Mobile application, SMS, Location based...).
• Web analytics (hay dùng Google Analytics).

2. Học tại các trung tâm giảng dạy Digital Marketing

Nếu bạn có 3-4 triệu và bạn không có nhiều thời gian để mày mò tự học, lúc này học ở các trung tâm là cách khá nhanh để bạn tiếp cận và hiểu cách Digital Marketing hoặc một công cụ của Digital Marketing vận hành như thế nào, các bạn lưu ý là đi học chỉ đem lại những điều căn bản nhất - đừng mong đợi những gì trên lớp dạy sẽ giúp bạn tự tin làm được, muốn làm được bắt buộc các bạn phải tự tìm hiểu hoặc đọc thêm vì trên lớp thầy sẽ chỉ giảng những điểm mấu chốt.

Những lưu ý:

• Tiền mua được khóa học nhưng không mua được kiến thức - đừng bỏ tiền ra đi học hết khóa này đến khóa khác. Học khoảng 2 khóa là biết bạn có hợp không rồi.
• Bạn đi học là trả tiền để được hỏi, hỏi nhiều vào, ra khỏi lớp mà nhờ mấy ông thầy này tư vấn sẽ rất đắt tiền.
• Nên học những khóa riêng biệt cho một công cụ của Digital Marketing. Đừng tham học nguyên bộ Digital Marketing vì học quá nhiều đến lúc học xong cũng chưa rõ cái gì cả.
• Luôn làm bài tập về nhà một cách cực kỳ nghiêm túc, tự mày mò ở nhà rồi lên lớp hỏi thầy thêm.

Cho dù bạn đi học tại các trung tâm bạn cũng phải luôn tự học thêm, khi bạn đi học thường sẽ được chia sẻ một số bí quyết rất hữu dụng cho bạn sau này.

3. Tự học Digital Marketing

Tự học không dễ, mình cũng từng như vậy và đã phải mất 5 năm mới nắm được một số kinh nghiệm, kiến thức nhất định , Nhưng nếu bạn có đam mê thì tự học là một cách rất hay để bạn từ từ khám phá những điều thú vị của Digital Marketing mà chỉ có tự học mới đem lại cho bạn cảm giác đó.

Steve Job's từng phát biểu tại buổi lễ tốt nghiệp của đại học Standford, bài phát biểu này đã truyền cảm hứng cho mình rất nhiều, và mình tin là các bạn cũng nên tìm cho các bạn một công việc mà các bạn yêu thích để khởi đầu hoặc chuyển hướng.

Your work is going to fill a large part of your life, and the only way to be truly satisfied is to do what you believe is great work. And the only way to do great work is to love what you do. If you haven't found it yet, keep looking. Don't settle.

4. Làm sao để tự học, bắt đầu từ đâu?

Mỗi người mà mình biết đều có cách tiếp cận và học khác nhau, mình khuyên các bạn hãy chọn cho mình một công cụ của Digital mà bạn thích để theo đuổi.

Nếu vẫn chưa biết bạn thích gì trong Digital Marketing - Hãy bắt đầu với việc tự làm website bằng mã nguồn mở. Sau khi làm (hiểu) được cách website (vận hành) thì coi như các bạn đã đủ đam mê và có vốn để đi tiếp rồi. Tuy nhiên nếu bạn không làm được website hãy cứ học những thứ khác từ từ biết đâu bạn có con ra con đường riêng của bạn.

Bây giờ (thường khoảng 1-6 tháng từ lúc bạn tìm hiểu về website) đã đến lúc bạn chọn cho mình một trong các công cụ của Digital Marketing để chính thức bắt đầu, hãy chọn một công cụ đem lại cho bạn khả năng được thực hành (được làm thực tế) nhiều nhất có thể.

5. Thang điểm về độ khó các công cụ Digital

(Cảm nhận cá nhân, vui lòng đừng yêu cầu mình chứng minh, đây là đánh giá độ khó của một công cụ và không phải là đánh giá mức độ thông minh của người đang làm các công cụ này):

• Website (3) (10) - dễ để làm một website mã nguồn mở và hiểu cách vận hành, khó khi làm những tính năng đặc biệt.
• Content (6,5) - Muốn tự học content, cách viết không khó nhưng bạn cần 1 chút năng khiếu.
• SEO (8,5) - Khó đấy nhưng học xong bạn sẽ xử lý được tất cả các công cụ còn lại rất dễ (trừ content) do khả năng tìm kiếm thông tin của bạn cũng rất siêu phàm sau khi làm seo giỏi, ngoài ra SEO cũng là đối tượng được săn đuổi rất nhiều.
• SEM (5) - Khá khó khi các bạn bắt đầu nhưng qua được mấy thứ về nghiên cứu từ khóa thì sau này sẽ dễ học.
• Email Marketing (5) (8) - Khá đơn giản để bắt đầu (5) nhưng muốn thành người giỏi (8) thì rất khó khăn và đòi hỏi phải hiểu nhiều thứ liên quan.
• Online PR (7): Cũng như content nhưng phải biết cách mở rộng quan hệ, giao lưu nhiều.
• Quảng cáo Banner (3)(8): rất dễ nếu bạn muốn mua, chạy, hiểu được nó, rất khó nếu bạn muốn tối ưu nó.
• Social Media Marketing (4)(8): Dễ tiếp cận (4) nhưng cũng khó để thành công nếu bạn không có 1 chút năng khiếu giao tiếp.
• Mobile Marketing (7) : Cần bạn hiểu nhiều về hành vi người dùng với mobile và những thứ liên quan đến copy, user experience...căng lắm :).
• Web Analytics (9): Rất khó vì nếu bạn không hiểu các công cụ khác lúc này sẽ chẳng biết thống kê cái gì, report cái gì, thế nào là tốt, thế nào là xấu...rất ít tài liệu tiếng việt, nhiều khi nhìn vào mấy đoạn code mà nản nhưng đây là phần rất rất thú vị.

Bạn nên chọn nếu:

• Bạn rất thích (hoặc rất muốn thử).
• Khả năng bạn thực hành rất cao và rất nhiều.
• Phù hợp với nguồn tài chính hiện có của bạn

Bắt đầu với một số công cụ của Digital

Lý thuyết về Digital có rất nhiều trên mạng nhưng điểm quan trọng là phải thực hành thật nhiều, do đó trong quá trình làm đừng ngại việc làm miễn phí cho ai đó, đừng nghĩ mình bị bóc lột...cố gắng cày.

1. Cách làm website bằng mã nguồn mở

Rất nhiều bạn bè, team member của mình đã và đang thành công trong lĩnh vực Digital đều có cách tiếp cận riêng nhưng đều biết làm website bằng mã nguồn mở hoặc một số kiểu website khác.

Biết làm website không có nghĩa là bạn phải biết lập trình hay thiết kế, bạn có thể bắt đầu bằng việc làm blog (nên dùng Wordpress blog) sau đó từ từ bạn học cách website/blog vận hành, mối liên quan code và cơ sở dữ liệu, giao diện ...và từ từ bạn sẽ tự làm được một website cho bản thân bằng mã nguồn mở (Wordpress là lý tưởng nhất, Joomla cũng dễ học).

Các bạn đừng xem nhẹ website vì gần như tất cả mọi hoạt động Digital Marketing đều chạy quanh website nên nếu bạn không biết làm website bằng mã nguồn mở cũng nên hiểu được cách một website vận hành và các thành phần của nó là gì, chỉ có như vậy bạn mới có thể thành công trong Digital marketing.

Hãy lưu ý là học cách website vận hành, mối liên hệ giữa mã nguồn (code), cơ sở dữ liệu, giao diện, hosting còn các phần nào liên quan đến cách lập trình hãy bỏ sang một bên.

Đây chính là cách mà mình đã từng đi và đã qua được: khi còn đi học mình không có internet phải lên lầu năm của trường bắt sóng wifi của mấy nhà kế bên, không có tài liệu tiếng việt, cũng không biết rằng mình có thể làm website vận hành ngon lành mà không cần biết lập trình, cũng không biết website sẽ giúp gì cho cuộc đời mình sau này. Đó chính là những thứ các bạn hơn hẳn mình, vậy tại sao các bạn không làm được?

Nếu các bạn không thể qua được bước làm website này thì cũng đừng nản vì đơn giản là bạn khác mình và khác nhiều người khác, hãy đọc tiếp bên dưới có thể bạn sẽ thấy con đường riêng của bạn.

Bạn sẽ không phải là người lập trình hay làm toàn bộ trang web khi bạn làm Digital Marketing nhưng bạn cần và luôn làm việc với Lập trình viên, thiết kế và các bộ phận khác liên quan đến web để mô tả cho họ về mục tiêu của marketing. Những kiến thức cơ bản về cách website vận hành, những giới hạn của HTML, CSS hay một ngôn ngữ lập trình nào đó sẽ giúp bạn mô tả và "nhờ vả" một cách hiệu quả hơn.

2. Bắt đầu với SEO (Search Engine Optimization):

Sau khi mình làm xong một website cho ông anh nhưng tìm mãi trên Google mà không thấy website của mình đâu, từ đó mình bắt đầu tìm hiểu về SEO.

Ban đầu mình tìm kiếm (search) vòng quanh xem tại sao website lại hiển thị khi mình search gì đó trên Google và tại sao một website không xuất hiện khi người dùng tìm kiếm, cách cho Google biết một website đang tồn tại trên internet, rồi mình tìm hiểu tiếp SEO bao gồm những phần lớn nào, trong mỗi phần lớn có những phần nhỏ nào, cách các phần này tương tác với nhau, cách tối ưu các phần này cho SEO như thế nào.

Trong quá trình làm mình sẵn sàng thử bất cứ thứ gì mình đọc được không sợ là đúng hay sai, sau đó đọc thêm để từ từ hiểu ra như vậy là đúng hay sai. Lúc đó mọi thứ mình làm và tối ưu đều dùng website mã nguồn mở Joomla và các plugin của nó.

Hãy bắt đầu học SEO bằng cách học làm website bằng Wordpress (không khó ), sau đó đọc cuốn sách này: SEO Starter by Google, và có thể tìm cuốn SEOBOOK để đọc hoặc một cuốn nào phù hợp với bạn, đọc sách với SEO là khá quan trọng vì SEO có rất rất nhiều chi tiết nên bạn cần tổng hợp và học theo một định hướng rõ ràng.

Một số từ khóa mình hay search trong thời kỳ này:

• Website is not showing up on Google search
• How to let Google know my website
• What is Google
• How Google work
• What's title, description, keywords
• How to submit website to Google
• How to choose the right keywords
• Những nguồn tham khảo thông tin:
• Moz.com
• Backlinko.com
• SEO Book (ebook)
• Art of SEO - Đừng đọc cuốn này (không phù hợp để bắt đầu)

3. Bắt đầu với SEM (Search Engine Marketing):

Mình định nghĩa SEM ở đây đơn giản là quảng cáo trên Google (sau này giỏi rồi bạn hãy tìm hiểu thêm để hiểu rộng hơn).

Khi bắt đầu học SEM mình may mắn được training từ một công ty, từ đó giúp mình hiểu được những thứ cơ bản và cách vận hành, ngoài ra lúc này mình đã làm SEO được khá lâu nên việc nghiên cứu từ khóa cũng như viết đoạn quảng cáo không có gì khó khăn nữa, chỉ mơ hồ mãi về làm sao để tối ưu quảng cáo và những thứ nâng cao cần học là gì, ngoài ra còn gặp khó khăn về việc không có nhiều tiền để chạy khi mới bắt đầu học.

Về bản chất SEM theo định nghĩa đơn giản trên của mình thì chỉ là một phần mềm quản lý quảng cáo do Google tạo ra, và phần mềm thì luôn luôn có những nguyên tắc sử dụng, hướng dẫn sử dụng, điều khoản sử dụng được viết rất đầy đủ chi tiết kèm theo video hướng dẫn chính thức từ Google, nên nếu bạn có tiền để chạy SEM thì:

Hãy tìm hiểu làm sao để chọn từ khóa phù hợp với mục tiêu quảng cáo của bạn.
Hãy tìm hiểu về những giới hạn hướng đối tượng của Google Adwords.
Hãy tìm hiểu điểm chất lượng và định nghĩa click, impression
Hãy chạy càng nhiều Campaign càng tốt (tốn tiền của bạn hoặc của người khác).
Hãy bắt đầu bằng đọc cái này: Google Adwords Help sau đó cố gắng vận dụng mối quan hệ và ngỏ ý muốn chạy thử SEM cho một ai đó với số tiền nhỏ (bid thấp) để hiểu rõ hơn lý thuyết...sau khi chạy ads một thời gian bạn nên thi cái này: Google Adwords Cetificate thi thì miễn phí nhưng nếu bạn vượt qua được cả 3 kỳ thi của Google thì lúc đó bạn sẽ không còn lo về cơm ăn, áo mặc, việc làm...nữa (tại thời điểm này).

Phần SEM này quan trọng nhất là bạn chạy nhiều Campaign và chạy nhiều tiền, từ đó sẽ rút ra được nhiều kinh nghiệm.

Những từ khóa mình search khi bắt đầu:

• Google adwords account structure
• Google adwords targeting option
• Google adwords ads format
• Google adwords limitation
• Google adwords quality score
• Google adwords best practice/ tips & trick

Những nguồn tham khảo, hỏi:

• Google adwords help
• Google Adwords community (hỏi đáp rất nhanh được trả lời)
• Youtube

4. Bắt đầu với Social Media Marketing

Trước tiên bạn nên học về cách thực thi trên các kênh Social Media bằng việc sử dụng các kênh này hàng ngày để hiểu được tính năng và giới hạn của nó.

Sau khi hiểu được cách các kênh Social Media vận hành ra sao bạn hãy thử làm người khác chú ý hơn đến bạn, dụ dỗ họ tương tác với bạn nhiều hơn, đó cũng thường là mục tiêu của Social Media Marketing: Tương tác với người dùng nhiều hơn.

Hãy thử tạo cho mình 1 fanpage (hoặc xin làm cho một ai đó) về lĩnh vực bạn yêu thích rồi tìm mọi cách để tăng like và tương tác cho fanpage đó, bạn sẽ rút ra được nhiều điều và đừng ngại kể về thành công/ thất bại khi bạn làm fanpage này (kể cả phương pháp "black-hat" - biết để tránh).Lưu ý rằng ở Việt Nam rất ít doanh nghiệp dùng Twitter.

5. Bắt đầu học Email Marketing

Do có một thời gian làm một Project về tài khoản và người dùng tại Project Lana, trong Project này mình phải xử lý tất cả vấn đề user gặp phải khi đăng ký, đăng nhập, kích hoạt...nên phải xử lý các vấn đề về gửi mail, cách hệ thống mail vận hành, cách các spam filter hoạt động, cơ chế chặn mail, tần suất gửi và những thông tin trả về sau khi gửi mail có ý nghĩa gì...

Ngoài ra khi làm ở VietnamWorks mình cũng phụ trách toàn bộ về hệ thống Email bên đây nên ngoài những thứ về hệ thống mình bắt đầu đào sâu hơn về cá nhân hóa, về các hệ thống (công cụ) gửi mail, các lưu ý khi chuyển đổi hệ thống mail.

Khi làm email các bạn cũng nên tìm hiểu thêm về tâm lý người dùng để "dụ" được người dùng đưa email của họ cho bạn, khi hiểu tâm lý người dùng rồi bạn cũng nên biết 1 chút về web và các giới hạn để việc lấy email người dùng dễ hơn.

Các lưu ý:

• Không nên mua những dữ liệu email trôi nổi
• Email Marketing không chỉ là gửi mail mà còn bao gồm những chương trình hợp tác với đối tác.
• Quá trình thực thi Email marketing đòi hỏi hiểu biết về cách website vận hành, cách hệ thống internet vận hành
• Công cụ gửi mail không quan trọng bằng cách gửi
• Một số từ khoá để bắt đầu:
• Email marketing audit
• Personalize email marketing
• DKIM, SPF, IP
• How Email Provider filter email
• How ISP filter email
• How to increase email sign-up

Một số nguồn:

• Mailchimp blog
• https://www.marketingsherpa.com/

6. Bắt Đầu Với Web Analytics

Web Analytics trong doanh nghiệp Việt Nam hiện nay có vai trò khá mờ nhạt nhưng mình tính trong vài năm nữa đây cũng sẽ là một phần được rất nhiều người chú trọng phát triển.

Mình đã bắt đầu với Analytics web từ năm 2009 để xem các chỉ số của SEO, dần dần mình tìm hiểu thêm dùng Web Analytics để đánh dấu các đường link trong một chiến dịch quảng cáo nhằm đo hiệu quả của chiến dịch đó chính xác hơn (mất khoảng 1 năm để hiểu phần đánh dấu link này - URL Tagging), sau đó làm việc nhiều hơn với SEO cũng dẫn đến việc mình làm việc nhiều hơn với Ananlytics và dần dần hiểu rõ hơn các phần nâng cao của nó.

Sau đó có một thời gian làm về Web product tại Project Lana đòi hỏi mình cần tìm hiểu nhiều hơn, chi tiết hơn về hành vi người dùng, lúc này mình bắt đầu tìm hiểu thêm về các công cụ analytics real-time và cách dùng event tracking, custom demensions ...

Web Ananlytics sẽ tự đến với bạn khi bạn tìm hiểu các công cụ khác của Digital Marketing.

Lưu ý:
Web Analytics ở Việt Nam chủ yếu dùng Google Analytics và bạn chỉ nên học khi bạn cần biết hiệu quả của một công cụ khác trong chiên dịch Marketing.
Với các bạn đang đi làm các bạn hãy tìm hiểu các định nghĩa về Sessions, user, bounce rate, page view... các định nghĩa sẽ giúp bạn không còn mơ hồ khi đọc các report.
Một số nguồn tham khảo:

• Cutroni blog (Một trong các super start về Analytics làm việc cho Google)
• https://www.kaushik.net/ (Siêu nhân này cũng làm việc cho Google)
• MOZ.com

7. Content (nội dung)

Mời các bạn cùng xem phần chia sẻ của chị Thuỷ Trịnh - Content Manager - Project Lana

Các chuyên gia marketing cho rằng "Content is the King", nhưng với mình thì "Content is the Queen" mới là một hình ảnh đủ để những "newbie" hình dung về nó. Vì content xét về khía cạnh nào cũng giống như một "nữ hoàng":

• Câu chữ cần trau chuốt, chỉnh chu, chính xác nhưng phải thật sự gần gũi thì mới đi vào lòng người với đủ mọi tầng lớp "thần dân" (người đọc)
• Nội dung phải đủ sức mạnh, phải "power" nhưng lại mềm mại như lời một nữ hoàng mới tác động vào não của người nghe/đọc

Một nữ hoàng thì luôn luôn đẹp. Nội dung của bạn cũng cần phải đẹp. Đẹp và thực tế.

Đối với những bạn mới bắt đầu làm content marketing, điều đầu tiên là nghiên cứu kỹ lưỡng insight của người đọc, của khách hàng. Phải biết họ muốn nghe gì, đọc gì, thích gì trong ngay cái thời điểm mà bạn làm content thì từ đó bạn mới có thể xác định thông điệp của mình nên chuyển tải theo cách nào. Làm content là làm công việc chuyển tải thông điệp. Chỉ đơn giản vậy thôi. Nếu bạn vừa làm content vừa làm creative thì chúc mừng bạn, bạn chắc chắn sẽ giữ được trái tim của khách hàng. Marketing 3.0 là chinh phục trái tim khách hàng và người duy nhất có thể chinh phục trái tim dù sắt đá nhất sẽ là "nữ hoàng content".

Thực tế hơn một chút, bạn hãy cầm viết lên và chuyển tải thông điệp sau đây đến với 3 người bạn thân thiết nhất của bạn: Tôi muốn trở thành một copywiter.

Bạn làm thế nào để tất cả những người bạn ấy đều muốn trở thành 1 copywriter như bạn thì bạn đã thành công bước đầu tiên "hành nghề".

Bạn muốn bắt đầu làm việc về Digital Marketing ngay hôm nay?