Bibica có thể sẽ giống Tribeco
Công ty Đường Mặt Trời, trước là Công ty Bất động sản SSI, đã thông báo tăng sở hữu tại Bibica (mã chứng khoán BCC) lên mức 17,5% từ ngày 21.2 vừa qua.
Trong tháng 2.2014, Đường Mặt Trời có 3 lần tăng sở hữu tại BBC và mỗi lần đều mua thêm tương đương hơn 1%. Tính đến nay, nhóm SSI - gồm Đường Mặt Trời và Công ty Quản lý Quỹ SSI (SSIAM) - đã sở hữu đến 37,5% cổ phần BBC.
Nhóm SSI muốn gì khi liên tục gia tăng sở hữu, trong khi mục đích cân bằng tiếng nói với cổ đông ngoại Lotte đã đạt được từ cuối năm rồi?
Vai trò nào?
Trước hết hãy xem lại vai trò của SSI tại BBC.
Khi những lục đục tại Bibica được công khai hồi đầu năm 2012, không lâu sau đó, nhóm SSI đã bắt tay mua vào cổ phiếu BBC. Đến cuối năm 2012, nhóm này gia tăng sở hữu lên mức gần 20% và khoảng 34% vào đầu năm 2013. Sự gia tăng sở hữu nhanh chóng của nhóm SSI tại BBC được đánh giá nhằm hướng đến mức cổ phần “có trọng lượng” để cân bằng tiếng nói với cổ đông lớn nhất là Lotte. Mục tiêu gần là đạt tỉ lệ sở hữu 35%, mức có thể phủ quyết những vấn đề quan trọng tại Đại hội Cổ đông.
Khi các cổ đông lớn mải tranh giành quyền kiểm soát, rất có thể hiệu quả kinh doanh của Bibica sẽ bị ảnh hưởng. Ảnh: Bảo Trọng
Nếu nhìn ở góc độ này sẽ thấy nhóm SSI có vẻ là nhà đầu tư chiến lược. Vai trò này cũng được ông Trương Phú Chiến, Tổng Giám đốc Bibica, ủng hộ. Nhưng nếu nhìn kỹ lại quá khứ, SSI chưa từng là nhà đầu tư chiến lược của doanh nghiệp nào. Ngoài lĩnh vực kinh doanh chính là chứng khoán, nhóm SSI cũng chưa hề có kỹ năng sâu trong lĩnh vực thực phẩm của Bibica. Từ điểm này có thể nhìn nhận nhóm SSI rót tiền mua cổ phiếu BBC với mục đích đầu tư tài chính.
Đầu tư tài chính không hẳn không tốt cho Bibica, ít nhất đã giúp Công ty ổn định nội bộ. Mặt khác, mục tiêu tài chính cũng mang đến cho SSI nhiều cái lợi. Tăng sở hữu cũng đồng nghĩa SSI được hạch toán lợi nhuận nhiều hơn từ Bibica. Gia tăng lợi nhuận từ các công ty con, liên kết là kế sách SSI đi tiên phong trên thị trường và hiện vẫn theo đuổi. BBC cũng thuộc lĩnh vực SSI nhắm đến, bên cạnh nhiều công ty nông nghiệp khác.
Tuy vậy, các nhà đầu tư tài chính thường không mặn mà ôm quá nhiều một cổ phiếu nào đó, với nguyên tắc phân tán rủi ro. Riêng nhóm SSI vẫn không ngừng mua thêm cổ phiếu BBC, dù đã vượt mức có thể phủ quyết.
Đường Mặt Trời chính là Công ty Cổ phần Đầu tư Bất động sản SSI được đổi tên, có 15% cổ phần được nắm giữ bởi công ty mẹ SSI.
Giám đốc đầu tư một công ty chứng khoán tại TP.HCM nhận xét, tìm tiếng nói ngang bằng với Lotte không hẳn là mục đích cuối cùng của SSI, nhất là trong cuộc chơi quyền lực này, SSI có lợi thế hơn hẳn Lotte. Do không bị giới hạn room, nhóm SSI có thể sở hữu toàn bộ cổ phần BBC, trong khi Lotte chỉ nắm được 49% cổ phần BBC là cùng.
Lotte đã liên tục gia tăng sở hữu từ khi SSI bước vào BBC nhưng không phải lần nào Lotte cũng mua thành công. Hiện nay, Lotte đã tăng sở hữu lên mức trên 43%, nếu tính luôn phần sở hữu của cổ đông Hàn Quốc Kim Heung Soo thì phía Hàn Quốc sở hữu xấp xỉ 45% BBC. So với tỉ lệ này của Lotte, để có tiếng nói ngang bằng thật sự thì SSI sẽ còn phải mua thêm cổ phần BBC dài dài.
Vận mệnh Bibica
Nhưng khi đã sở hữu chi phối BBC, liệu SSI sẽ làm gì với BBC?
Tổng Giám đốc BBC cho biết, ông vẫn giữ quan điểm về SSI như cũ. Trong những lần trao đổi với NCĐT trước đây, ông Chiến vẫn tin rằng SSI sẽ nắm giữ cổ phiếu BBC dài hạn. Cơ sở cho đánh giá này là SSI đang tập trung đầu tư dài hạn vào lĩnh vực nông nghiệp. Chủ tịch SSI, ông Nguyễn Duy Hưng cũng khẳng định sẽ không có chuyện bán cho Lotte.
Nhưng khả năng nhóm SSI bán cổ phần cho Lotte cũng được nhiều người nghĩ đến khi nhớ lại những gì ông Nguyễn Khắc Hải, Phó Tổng Giám đốc SSIAM, người phụ trách khoản đầu tư BBC, từng chia sẻ. Theo ông Hải, vấn đề đối với SSI không phải là việc “đứng về phe nào” trong mối quan hệ giữa cổ đông nội và cổ đông ngoại Lotte, mà là làm thế nào để khoản đầu tư mang lại hiệu quả cao nhất. Hiệu quả khoản đầu tư đối với tổ chức tài chính như SSI hẳn không chỉ là trông chờ vào lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó, nghi vấn SSI sẽ bán lại số cổ phần nắm giữ cho nhà đầu tư khác cũng có cái lý của nó.
Trước mắt, SSI không thể bán cho Lotte hay nhà đầu tư nước ngoài khác vì giới hạn sở hữu của họ đã đầy. Nhưng nếu nhóm SSI bán lại cho một nhà đầu tư trong nước, và người mua là đơn vị do Lotte ủy quyền hoặc công ty Việt Nam do Lotte mua lại, thì cũng chưa biết được. Trong trường hợp này, khi đã nắm được cổ phần chi phối cùng với đơn vị ủy quyền, Lotte có thể hủy niêm yết Bibica để có thể hoàn toàn chi phối. Lúc đó, dù SSI giữ cam kết nhưng vận mệnh BBC lại hoàn toàn nằm trong tay Lotte.
Đó là trường hợp SSI muốn bán sớm để hiện thực hóa lợi nhuận, nhưng trong cuộc chơi có lợi thế hơn hẳn, SSI có lẽ không muốn bán sớm. “Có thể SSI sẽ nâng sở hữu tại BBC lên trên 51%. Càng sở hữu nhiều thì hiệu quả khoản đầu tư càng cao”, vị giám đốc đầu tư nói trên đánh giá. Cái giá của quyền chi phối doanh nghiệp vẫn luôn cao hơn giá của một cổ đông lớn đơn thuần.
BBC trong tình thế này rất giống với những gì xảy ra tại Công ty Nước Giải khát Sài Gòn - Tribeco, chỉ khác là người nắm cuộc chơi lại là nhà đầu tư Việt Nam. Khi các cổ đông lớn mải đuổi theo cuộc chiến giành quyền kiểm soát thì hiệu quả kinh doanh luôn chấp chới. Ai rời cuộc chơi trước còn là ẩn số, nhưng người chịu thiệt đầu tiên rõ ràng là các cổ đông còn lại.