Marketing Career (Phần 9): Quảng cáo - Khi yêu đừng quay đầu lại
Tại sao lại là ngành quảng cáo?
Có thể bạn đã nghe đến những điều này, vậy thì hãy để tôi xác nhận lại với bạn một lần nữa nhé.
1. Khi làm ngành quảng cáo có nghĩa là bạn được “sống nhiều hơn”
Trong áp lực của sáng tạo và sự đổi thay, bỗng dưng ta nhận ra cuộc sống thật đa dạng và người tiêu dùng thật phong phú. Làm ngành quảng cáo sẽ không có mánh lới nào cả, để làm tốt hơn – bạn phải sống nhiều hơn. Chúng ta không thể viết nhiều hơn những gì chúng ta sống. Áp lực của ngành quảng cáo, phải chăng cũng là tiếng nói từ nội tâm trẻ thơ sâu thẳm – của một tâm hồn luôn khát khao, luôn tò mò, luôn vụng dại, luôn hào hứng, luôn “có thể”.
Khi bạn làm quảng cáo cho một nhãn hàng nào đó có nghĩa là bạn phải đắm mình vào thế giới của người tiêu dùng, của sản phẩm, của nhãn hiệu đó. Bạn sẽ không thể giữ mình trong “comfort zone” mà làm được một điều gì đó tuyệt vời – tất cả những điều tuyệt vời nhất đều nằm ngoài kia, nằm ở những chỗ ta chưa đến, những điều ta chưa nghe, những con người ta chưa hề bắt chuyện.
Làm quảng cáo là phải “cảm nghiệm”, muốn thay người thì ta phải đổi mình trước.
Sống nhiều
Những người làm quảng cáo, nói theo một cách nào đó, là đúc rút tinh túy cuộc sống của họ – biến cái “tôi” thành cái “ta” quảng rộng cho người tiêu dùng. Khi bạn hiểu như vậy, thì mỗi giây mỗi phút trong cuộc sống đều là “của để dành”, để dành cho những trải nghiệm cần được sẻ chia sau này.
Cái cách bạn yêu một nghề chính là cách bạn nhìn cuộc sống này. Từ khi vào ngành sáng tạo, tôi đánh đổi nhiều thứ để học cách nhìn cuộc đời:
Mọi cảm nghiệm đều là vô giá, đi cùng những khoảnh khắc ấy đến tận cùng để tứ văn thêm mặn mà chất sống.
Thất tình? Sẽ không ai viết về sự cô đơn hay bằng bạn. Mất việc? Bạn đã tích lũy vốn cho những lần “cà não” tìm ý tưởng cho nhãn hàng liên quan đến sự nghiệp, tiền bạc, tương lai… Cháy túi? Bạn sẽ hiểu sâu sắc trong đầu những người tiêu dùng thu nhập thấp đắn đo như thế nào khi chọn một món hàng.
Quảng cáo & cảm nghiệm
Có một ngộ nhận rằng người làm quảng cáo giỏi sẽ làm quảng cáo tốt cho tất cả các nhãn hàng. Điều đó không thể, một người không thể sống nhiều cuộc đời hay yêu nhiều thứ. Làm quảng cáo, hạnh phúc nhất là được nói lên những điều mình luôn tâm niệm:
Khi brainstorm ý tưởng cho một nhãn hàng sữa cho người già, người anh cũng là copywriter idol của tôi kể:
Mẹ tôi lúc đó bệnh nặng lắm, những ngày cuối đời rồi, lúc đó tôi vừa ra vào bệnh viện vừa ngập đầu công việc, mặt mũi xanh xao hốc hác. Mẹ nói thều thào với tôi vì vẫn còn rất mệt “Tội nghiệp, con tôi xanh quá, khi nào khỏe mẹ sắc thuốc cho con uống nhé!”
Giờ tôi đã hiểu vì sao anh giỏi vô cùng khi làm cho các nhãn hàng có liên quan đến tình mẫu tử.
Tôi và anh bạn copywriter, founder của Toiyeumarketing vẫn hay chia sẻ với nhau bộ tagline print-ads “để đời” của copywriter Phạm Khánh Hưng, viết cho một công ty lữ hành miền Trung.
“Nếu muốn một kỳ nghỉ dài hơn, sao chẳng đến nơi thời gian chậm lại?
Nếu muốn tránh khỏi thực tại, sao chẳng về miền đất của quá khứ?”
Sống để một ngày làm nên những sản phẩm quảng cáo như vậy, thấy cuộc sống thật đáng sống lắm chứ?
2. Thay đổi bản thân
Có nhiều người bạn hỏi tôi sao thay đổi nhiều như vậy từ khi vào ngành quảng cáo, theo kiểu hơi thương cảm là “vì sao lại trở nên như thế”. “Đó là vì mình biết rõ bản thân muốn gì hơn” – tôi trả lời. Bước chân vào ngành quảng cáo, thế giới của bạn sẽ rộng lớn hơn – bạn biết, bạn hiểu, bạn quan sát, bạn suy ngẫm từng nhịp điệu của cuộc sống. Trong thế giới rộng lớn về nghề, về người, về thông tin, về sự thật và cả những ảo tưởng ấy, bạn chợt nhận ra con người thật của bạn – con người mà bạn không bao giờ nghĩ mình sẽ trở thành trước đây.
Nhịp đập sôi sục của ngành quảng cáo như góp phần hun đúc rèn luyện độ “lì” của mỗi người, từ đó họ có thể tự tin hơn để ra những quyết định lớn trong cuộc sống. Một chuyện vui thường kể trong những buổi “trà dư tửu hậu” của ngành quảng cáo là “trước khi vào ngành thì anh/chị làm gì?”. Một người coppwriter/art ngồi trước mặt bạn chỉ vài năm về trước còn là một thầy giáo dạy Anh Văn, một thư ký, một anh IT cặm cụi hay một người giao hàng. Một Planner huyền thoại của một tập đoàn quảng cáo lớn, xuất thân là một …tài xế xe bus.
Có những bạn trẻ vào ngành quảng cáo một vài năm và nói rằng ngành này ..chán. Họ nói vẫn những công việc đó lập đi lập lại: nhận yêu cầu khách hàng – suy nghĩ và đề xuất – thực thi và đo lường. Thật ra thì “người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” – nếu họ không đổi mới thế giới quan, đổi mới bản thân của mình thì sẽ mãi thấy ngành quảng cáo (hay bất kỳ ngành nào nhàm chán). Có những công ty quảng cáo hơn 100 trăm sản phẩm của họ vẫn là những TVC quảng cáo, nhưng quy trình suy nghiệm ra từng khung hình – từng câu chữ cũng như những sứ mệnh mà sản phẩm quảng cáo ấy là khác nhau. Hạnh phúc là con đường chứ không phải là một điểm đến.
Tôi hay nhớ đến một đoạn hội thảo trong bộ phim Speed Racer – giữa nhân vật chính (Speed Racer) và X Racer:
Speed Racer: “Tôi không hiểu. Nếu đua xe vẫn là cuộc chơi mà người thắng có tất cả, tại sao quá nhiều người vẫn yêu thích môn thể thao này – trong khi gần như tất cả họ sẽ không được gì cả?”
X Racer: “Speed, đua xe vẫn sẽ luôn như vậy – nhưng chúng ta bước vào đường đua là để thay đổi bản thân. Chúng ta ngồi vào sau tay lái không phải vì chúng ta chọn làm điều đó, mà vì chúng ta bị thôi thúc và không thể làm khác”.
Ngành quảng cáo là điều đầu tiên, là lý do, là cái cớ để bạn được làm những việc bạn bị thôi thúc.
Ngày mai, hỡi những bạn trẻ say mê sáng tạo, hãy cầm lên quyển sách mình chưa đọc bao giờ, bắt chuyện với những người ở phòng khác trong công ty, vác máy chụp hình, quơ ba lô đến những nơi mới mẻ, chẳng cần qua 1 nước khác, đặt chân đến một quận khác là đã có rất nhiều cái mới rồi, đừng bao giờ nghĩ bạn đã thấy hết những ý tưởng của đất Sài Gòn.
Ngành quảng cáo chỉ là điểm bắt đầu (khá tốt) cho một hành trình tìm kiếm và khám phá bản thân mình.
Quảng cáo là ngành mang trong mình một triết lý và một lối sống.
3. Những người bạn tri âm
Trong một môi trường “nặng” (nặng việc, nặng đầu), “lạ” (nhiều điều lạ, người lạ) ta có thể gặp gỡ và thân thiết với những người mà hai ba năm trước ta chẳng hề biết đến sự tồn tại của xì-tai này. Đó có thể là những người rất cá tính (xăm xổ đầy mình), hay những người bề ngoài rất hiền nhưng cũng “không kém gì ai”, và cả những người “giới tính thứ 3”. Có ngồi làm việc chung, nói chuyện chung, đi chơi chung sẽ thấy họ cũng bình thường và đáng được tôn trọng, chứ không có chút gì lệch lạc như một số người hay nghĩ.
Dĩ nhiên là con người thì ai cũng có cái này cái kia, không phải ai đồng tính, làm quảng cáo đều tài giỏi hơn người. Nhưng họ thật sự là những gia vị rất lạ, rất mạnh làm ngành quảng cáo luôn ngồ ngộ trong mắt người ngoài.
Áp lực của ngành quảng cáo có thể được ví như một “cối xay”, qua đó bóc trần mọi bản chất và cuốn phăng những thứ khách sáo hàng ngày. Khi đã ngồi ở công ty đến đếm thứ 4 liên tục, lúc 1-2h sáng thì chẳng còn ai lịch sự giả tạo với bạn cả. Lúc đó, từng người xung quanh đều là bạn bè, là đồng chí, là tri âm tri kỷ. Những câu chuyện kể vội giữa các bữa ăn “qua bữa” để tiếp tục làm việc đôi khi lại là những điều bạn nhớ nhất sau này.
Những người trong ngành quảng cáo khi mới tiếp xúc lần đầu thường có cảm giác rất “weird” (tạm dịch gọi là “ngộ”), nhưng sau mỗi người là một cuộc đời với những câu chuyện có thể làm bạn chết lặng. Làm ngành quảng cáo, bạn học cách KHÔNG “trông mặt mà bắt hình dong”.