PwC: Toàn cảnh thị trường M&A tại Việt Nam và trên toàn cầu
“Tại Việt Nam, các nhà đầu tư đang quan tâm đến các DN ở lĩnh vực năng lượng tái tạo, chăm sóc sức khỏe, logistics và giáo dục đang muốn mở rộng cơ sở sản xuất, mở rộng thị phần và khai thác lực lượng lao động có trình độ, phát triển các tệp khách hàng”, Lãnh đạo Dịch vụ Tư vấn giao dịch, PwC Việt Nam cho hay. Hoạt động M&A toàn cầu sẽ sôi động nhất vào nửa sau năm 2023.
Mặc dù các giao dịch toàn cầu đang phải chịu tác động từ kinh tế vĩ mô, như lo ngại suy thoái kinh tế, lãi suất tăng, giá cổ phiếu giảm mạnh, căng thẳng địa chính trị – chiến tranh ở Ukraine và gián đoạn chuỗi cung ứng; 60% CEO toàn cầu cho biết: Họ không có ý định trì hoãn các giao dịch vào năm 2023, theo “Khảo sát CEO Toàn cầu thường niên lần thứ 26” của PwC.
Trong khi năm 2021 ghi nhận số giao dịch ở mức cao kỷ lục (65.000 giao dịch), thị trường M&A toàn cầu đối mặt nhiều thách thức trong năm 2022 với khối lượng giao dịch giảm 17% và giá trị thương vụ giảm 37%, tuy nhiên vẫn duy trì cao hơn năm 2020 và mức trước đại dịch.
Trong nửa cuối năm 2022, giao dịch tiếp tục suy yếu hơn so với năm 2021 – giảm 25% khối lượng và 51% giá trị. Tuy vậy, tình hình kinh tế vĩ mô và các yếu tố địa chính trị có tác động không đồng đều đến thị trường M&A. Ấn Độ là một ví dụ ngoại lệ của năm 2022 khi sở hữu số lượng giao dịch tăng 16% và khối lượng tăng 35% – đạt mức cao kỷ lục, so với mức giảm hai con số ở Mỹ, Trung Quốc và nhiều vùng lãnh thổ khác.
Báo cáo cho thấy hoạt động M&A – đặc biệt là tối ưu hóa danh mục đầu tư – tiếp tục là cơ hội chiến lược cho những nhà đầu tư trên thị trường, bất chấp những thách thức đến từ kinh tế vĩ mô và địa chính trị. Đây vẫn là công cụ giúp các CEO tái định vị doanh nghiệp của họ, thúc đẩy tăng trưởng và đạt được kết quả bền vững trong dài hạn.
Masan là một trong những doanh nghiệp tích cực với M&A nhất ở Việt Nam.
Nguồn: Doanh nghiệp Hội nhập
Hoạt động M&A toàn cầu năm 2022
Hoạt động M&A toàn cầu vào năm 2022 khác nhau giữa các khu vực. Trong năm 2022, châu Âu, Trung Đông và châu Phi (EMEA) ghi nhận số lượng giao dịch nhiều hơn châu Mỹ và châu Á – Thái Bình Dương, bất chấp chi phí năng lượng cao hơn và những bất ổn trong khu vực. Điều này cho thấy sự dịch chuyển của các nhà đầu tư khi tìm kiếm cơ hội và tăng trưởng ở các thị trường nước ngoài.
Tại Trung Đông và châu Phi, khối lượng và giá trị giao dịch giảm lần lượt 12% và 37% từ năm 2021 đến 2022. Với khoảng 20.000 giao dịch vào năm 2022, hoạt động trong khu vực này vẫn cao hơn 17% so với mức trước đại dịch năm 2019.
Tại châu Mỹ, khối lượng và giá trị giao dịch (khoảng 18.000 giao dịch) đã giảm lần lượt 17% và 40% trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến 2022. Giá trị giao dịch đặc biệt bị ảnh hưởng nặng nề. Số lượng giao dịch quy mô lớn (megadeals) ở Hoa Kỳ – có giá trị vượt quá 5 tỷ USD, gần như giảm một nửa từ 81 xuống 42 từ năm 2021-2022. Mức sụt giảm trở nên đáng kể hơn trong nửa cuối năm, chỉ có 16 giao dịch quy mô lớn so với 26 giao dịch trong nửa đầu năm 2022.
Hoạt động M&A ở châu Á – Thái Bình Dương trở lại mức trước đại dịch vào năm 2022.
Tại châu Á – Thái Bình Dương (khoảng 16.000 giao dịch), khối lượng và giá trị giao dịch giảm lần lượt 23% và 33% trong giai đoạn 2021-2022. Trung Quốc ghi nhận sự sụt giảm lớn nhất, với khối lượng và giá trị giao dịch lần lượt giảm 46% và 35% – do bị ảnh hưởng của COVID-19 và nhu cầu xuất khẩu suy giảm.
Các công ty muốn tiếp cận thị trường châu Á đang tìm kiếm cơ hội đầu tư ngoài Trung Quốc – ví dụ như Ấn Độ, Nhật Bản và các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á. Trong đó, Ấn Độ đã nổi lên như một điểm đến đầu tư hấp dẫn, vượt qua Nhật Bản và Hàn Quốc về giá trị thương vụ và xếp thứ hai trong khu vực chỉ sau Trung Quốc.
Hoạt động M&A ở châu Á – Thái Bình Dương trở lại mức trước đại dịch vào năm 2022
Ông Ong Tiong Hooi – Lãnh đạo Dịch vụ Tư vấn giao dịch, PwC Việt Nam – nhận định: “Nền kinh tế toàn cầu hiện nay đang phải đối mặt với nhiều áp lực như lạm phát và suy thoái kinh tế, trong đó thị trường M&A Việt Nam cũng không là ngoại lệ.
Tuy nhiên, khu vực châu Á – Thái Bình Dương vẫn là ‘điểm tốt nhất’ cho tăng trưởng toàn cầu do nhiều yếu tố, bao gồm sự chuyển giao tài sản giữa các thế hệ, đẩy mạnh hiện đại hóa nội ngành, dòng chảy thương mại giữa các quốc gia châu Á ngày càng tăng và mối quan tâm mới đối với Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG).
Trong những tháng gần đây, chúng ta đang chứng kiến nhiều thương vụ ‘tập hợp’ trong các thị trường phân mảnh để mở rộng quy mô, thoái vốn chiến lược khỏi một số doanh nghiệp Việt Nam để cân đối dòng tiền nhằm đối phó với áp lực đáo hạn trái phiếu.
Chúng ta cũng thấy xu hướng chia tách công ty đối với các công ty gia đình có quy mô lớn có liên quan đến các sự kiện chuyển giao tài sản, tiến hành thương vụ để thúc đẩy đổi mới – sáng tạo. Và bán một phần doanh nghiệp hoặc cổ phần để có vốn tài trợ cho hoạt động mở rộng chiến lược – đặc biệt là trong khu vực Đông Nam Á, nhằm quản lý căng thẳng chính trị và chuỗi cung ứng trong khu vực”.
Triển vọng M&A 2023: Xu hướng đầu tư tại việt nam
Biến động kinh tế vĩ mô và xung đột địa chính trị có ảnh hưởng khác nhau lên các ngành. Những ngành sau đây được dự đoán sẽ tạo cơ hội cho hoạt động M&A vào năm 2023.
Công nghệ, Truyền thông và Viễn thông: Số hóa vẫn đang là mối quan tâm chính với nhiều doanh nghiệp. Tương tự năm 2022, các giao dịch phần mềm sẽ tiếp tục chiếm phần lớn, 2/3 (71%) hoạt động giao dịch công nghệ và 3/4 (74%) giá trị giao dịch. Viễn thông, metaverse và trò chơi điện tử sẽ là các lĩnh vực nóng, thu hút hoạt động M&A vào năm 2023.
Sản xuất Công nghiệp và Ô tô: Việc tối ưu hóa danh mục đầu tư sẽ thúc đẩy việc thoái vốn và mua lại, đặc biệt là những hoạt động tập trung vào tính bền vững và đẩy nhanh quá trình số hóa.
Dịch vụ Tài chính: Sự gián đoạn từ các nền tảng giao dịch và Fintech tạo ra những biến đổi nhanh về công nghệ trên toàn ngành, cũng như thúc đẩy hoạt động M&A trong khi các nhà giao dịch tìm cách thu hút năng lực số.
Năng lượng, tiện ích và khai thác: Chuyển đổi năng lượng vẫn sẽ là ưu tiên hàng đầu của các nhà đầu tư và đội ngũ quản lý, hướng khối lượng vốn lớn vào hoạt động M&A và các dự án phát triển vốn.
Thị trường tiêu dùng: Dù vẫn còn những thách thức với người tiêu dùng năm 2023, việc đánh giá danh mục đầu tư và tập trung vào các giao dịch chuyển đổi sẽ tạo ra cơ hội cho M&A.
Năm 2023, số hóa vẫn đang là mối quan tâm chính với nhiều doanh nghiệp.
Y tế và sức khỏe: Nhu cầu đổi mới sáng tạo hướng tới tăng trưởng sẽ thúc đẩy hoạt động M&A vào năm 2023. Công nghệ sinh học, Nghiên cứu phát triển sản phẩm y tế (CRO/CDMO), Công nghệ Y tế (Medtech), các giải pháp chăm sóc sức khỏe hướng tới người tiêu dùng và số hóa y tế dự kiến sẽ thu hút sự quan tâm mạnh mẽ của nhà đầu tư.
Ngoài ra, biến động kinh tế vĩ mô và địa chính trị cũng có thể tạo ra lợi thế và thách thức cho các bên khác nhau.
Doanh nghiệp: Trong bối cảnh thắt chặt tài chính, doanh nghiệp có bảng cân đối kế toán mạnh sẽ có nhiều cơ hội hơn.
Quỹ đầu tư tư nhân (Private Equity – PE): Các quỹ đầu tư tư nhân sẽ xem xét các giao dịch mới và tập trung vào việc tạo ra giá trị cho các công ty trong danh mục đầu tư. Hoạt động này sẽ đi cùng với việc tối ưu hoạt động vận hành, xây dựng công ty và thoái vốn.
Các quỹ tín dụng và thị trường tư nhân: Việc các quỹ này cho vay sẽ giành được thị phần M&A từ các ngân hàng và trở thành chìa khóa để cung cấp thanh khoản cần thiết, đặc biệt là trong các giao dịch thương vụ cỡ trung.
Đầu tư mạo hiểm: Nhà đầu tư mạo hiểm có thể rút lui khỏi một số khoản đầu tư rủi ro. Tuy nhiên, đầu tư vào công nghệ khí hậu vẫn là một điểm sáng, với hơn một phần tư tổng số vốn đầu tư mạo hiểm hiện đang dành cho danh mục này, đặc biệt là những công nghệ tập trung vào việc cắt giảm khí thải.
“Năm 2023 được kỳ vọng sẽ là một năm hứa hẹn với thị trường M&A khi các CEO tập trung tạo ra giá trị thông qua việc đổi mới doanh nghiệp và các hoạt động giao dịch.
Tại Việt Nam, các nhà đầu tư đang quan tâm đến các DN ở lĩnh vực năng lượng tái tạo, chăm sóc sức khỏe, logistics và giáo dục đang muốn mở rộng cơ sở sản xuất, mở rộng thị phần và khai thác lực lượng lao động có trình độ, phát triển các tệp khách hàng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần bắt đầu tích hợp ESG vào kế hoạch kinh doanh khi các nhà đầu tư bắt đầu ưu tiên các yếu tố này trong kế hoạch đầu tư của họ”, ông Ong Tiong Hooi cho biết thêm.
Quỳnh Như
Nguồn CafeBiz