Công thức tồn tại của TSMC

Bí quyết tồn tại của TSMC là khiến cho mình không thể thay thế được đối với cả Mỹ và Trung Quốc.

Trong suốt giai đoạn COVID-19, ngành ô tô và nhiều ngành khác như điện thoại di động, máy tính... đã phải ngưng sản xuất do thiếu hụt các bộ vi xử lý. Doanh nghiệp quan trọng nhất trong ngành chip này là Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) của Đài Loan. TSMC nắm giữ 84% thị trường chip có vi mạch hiệu quả nhất và nhỏ nhất, mà các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới từ Apple ở Mỹ cho đến Alibaba ở Trung Quốc đều phải dựa vào để làm ra những sản phẩm/ dịch vụ thông minh, tiên tiến. Khi nhu cầu đối với những loại chip phức tạp tăng mạnh do sự phát triển mạnh mẽ của các mạng thông tin liên lạc và điện toán đám mây, vị thế của TSMC càng được củng cố.

Năm ngoái, TSMC đã tạo ra lợi nhuận hoạt động 20 tỉ USD trên doanh thu 48 tỉ USD.

TSMC đã chứng minh là một mô hình kinh doanh cực kỳ thành công. Năm ngoái, TSMC đã tạo ra lợi nhuận hoạt động 20 tỉ USD trên doanh thu 48 tỉ USD, một kết quả mà Dan Hutcheson thuộc VLSIresearch đã không tiếc lời khen ngợi là “viên kim cương Hope của ngành chip”. Với vốn hoá 564 tỉ USD, TSMC là công ty có giá trị lớn thứ 11 trên thế giới. Đáng chú ý, trong khi nhiều doanh nghiệp lao đao do thương chiến Mỹ – Trung, TSMC đã vượt qua căng thẳng leo thang giữa 2 siêu cường bằng cách đưa mình trở thành nhân tố không thể thiếu được đối với tham vọng công nghệ của cả 2 quốc gia này. Năm 2020, 62% doanh thu của TSMC đến từ khách hàng có trụ sở tại Bắc Mỹ và 17% từ khách hàng tại Trung Quốc. Nhưng theo đánh giá của Paul Triolo, thuộc Eurasia Group, Trung Quốc đang là thị trường phát triển nhanh nhất về chất bán dẫn, một lực đẩy tăng trưởng mạnh mẽ cho TSMC.

TSMC được thành lập năm 1987 và trong 25 năm đầu tiên chỉ sản xuất ra những bộ vi xử lý không có gì đáng chú ý. Nhưng điều đó đã thay đổi vào năm 2012 khi doanh nghiệp này thương thảo thành công hợp đồng đầu tiên để sản xuất những con chip có sức mạnh khủng cho iPhone. Apple muốn TSMC phải đẩy mạnh công nghệ sản xuất của hãng lên mức cao nhất và nhanh nhất có thể để tạo lợi thế trước các đối thủ. Apple đã đánh giá rất cao cách Morris Chang, Nhà Sáng lập TSMC, đưa việc bảo vệ bí mật thương mại trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của ông; thậm chí những vị khách đến thăm cơ sở hoạt động của TSMC cũng phải niêm phong cổng USB trên laptop của họ cho dù chỉ bước vào phòng họp.

Hai năm sau đó, chip của TSMC đã được sử dụng cho iPhone 6, chiếc smartphone bán chạy nhất mọi thời đại. Doanh thu từ 220 triệu chiếc iPhone bán ra đã làm tên tuổi của TSMC nổi như cồn. Một số đối thủ của Apple cũng chọn TSMC làm nhà cung cấp của họ. Thừa thắng xông lên, TSMC đã lao nhanh về phía trước, qua mặt cả Intel và sau đó bỏ xa “gã khổng lồ” sản xuất chip của Mỹ. Đối thủ so kè còn lại là Samsung (Hàn Quốc) cũng khó lòng bắt kịp.

Khoảng cách giữa TSMC với các đối thủ ngày càng rộng ra khi công ty này rót vốn vào những nhà máy sản xuất chip hiện đại với tốc độ mạnh mẽ chưa từng có. Đầu năm nay, TSMC cho biết sẽ nâng chi phí vốn cho năm 2021 lên tới 25-28 tỉ USD, tăng từ mức 17 tỉ USD của năm 2020. Đến tháng 4, TSMC lại nâng con số này lên 30 tỉ USD. Công ty dự định chi 100 tỉ USD trong 3 năm tiếp theo và 80% tổng mức chi tiêu của năm nay sẽ được rót vào các công nghệ tiên tiến.

Điều này đang tạo ra một vòng tuần hoàn tích cực. Việc phát triển công nghệ mới nhất trước bất kỳ đối thủ nào cho phép TSMC tính giá cao hơn và thu về lợi nhuận nhiều hơn. Phần lợi nhuận này quay trở lại rót vào công nghệ thế hệ kế tiếp. Và chu kỳ như vậy đang quay vòng với tốc độ nhanh hơn bao giờ hết. Đối với 4 thế hệ công nghệ trước đây, TSMC phải mất 2 năm để các con chip tân tiến này đóng góp được 20% doanh thu, nhưng nay thế hệ công nghệ mới nhất chỉ cần 6 tháng là đạt mức doanh thu tương tự. Lợi nhuận hoạt động đã tăng trưởng với tốc độ trung bình 8%/năm trong giai đoạn 2002-2012 nhưng kể từ đó đã gia tốc lên mức tăng trưởng 15%. Cộng với doanh thu sản xuất chip cho những các nhà thiết kế chip, TSMC và các khách hàng của nó đã chiếm tới 39% thị trường bộ vi xử lý toàn cầu, theo VLSIresearch, tăng từ mức 9% vào năm 2000, cao hơn 1/3 so với kẻ thống trị một thời Intel.

Đây là một vị thế đáng thèm khát, nhưng không phải không thể lật đổ. Kinh nghiệm của Intel, vốn đã tụt lại đằng sau trong 2 thế hệ chip vừa qua do những sơ sẩy về công nghệ, cho thấy thậm chí những nhà sản xuất dày dạn nhất cũng có thể phạm sai lầm. TSMC cũng không ngoại lệ. Tuy nhiên, hiện tại, mối đe dọa lớn nhất đối với TSMC lại đến từ căng thẳng Mỹ – Trung. Lợi thế về công nghệ đang cho TSMC một lớp đệm bảo vệ trước các xung đột địa chính trị. Những người trong ngành chip nói rằng chính quyền Đài Loan khuyến khích tất cả các nhà sản xuất chip trong đó có TSMC phải giữ hoạt động sản xuất các chip tiên tiến ở trong nước như một cách bảo vệ trước rắc rối chính trị ở bên ngoài. Được biết, các nhà sản xuất theo hợp đồng của Đài Loan chiếm tới 2/3 doanh số bán chip toàn cầu.

97% tài sản dài hạn trị giá 57 tỉ USD của TSMC đang nằm ở Đài Loan, trong đó có những nhà máy tân tiến nhất. Khoảng 90% trong số 56.800 nhân viên của công ty, phân nửa có bằng tiến sĩ hoặc thạc sĩ, hiện ở Đài Loan. TSMC đã xoa dịu cả Mỹ và Trung Quốc bằng cách cam kết đầu tư thêm vào các dây chuyền sản xuất đặt tại 2 siêu cường này. Nhưng điều đó khó có thể xem là một giải pháp ngoại giao ổn thoả. Bởi lẽ, nhà máy Trung Quốc của TSMC đặt tại Nam Kinh (hoạt động từ năm 2018) sản xuất những con chip mà đã đi sau 2 hoặc 3 thế hệ công nghệ. Và đến lúc nhà máy đầu tiên của TSMC ở Mỹ, dù được thiết kế tiên tiến hơn nhà máy ở Nam Kinh, đi vào hoạt động vào năm 2024, thì TSMC cũng đã cho ra đời những con chip tiên tiến hơn nhiều ở quê nhà. Dựa trên các kế hoạch đầu tư được tiết lộ, giá trị thuần của các nhà máy TSMC và thiết bị kèm theo sẽ tăng gấp đôi vào năm 2025 nhưng 86% số đó sẽ đặt tại Đài Loan.

97% tài sản dài hạn trị giá 57 tỉ USD của TSMC đang nằm ở Đài Loan, trong đó có những nhà máy tân tiến nhất.

Trong 3 năm qua Chính phủ Mỹ đã có những động thái không thuận lợi cho TSMC như cấm bất kỳ hãng nước ngoài nào, bao gồm cả TSMC, sử dụng các công cụ của Mỹ để sản xuất chip cho Huawei (Trung Quốc), trong khi TSMC bán cho Huawei số lượng chip còn nhiều hơn bất kỳ khách hàng nào khác trừ Apple trong năm 2019. Chính quyền của ông Joe Biden cũng đã tuyên bố kế hoạch 50 tỉ USD nhằm khôi phục ngành sản xuất chip trong nước. Dù rằng sáng kiến này khó có khả năng đưa Intel quay trở lại thời hoàng kim nhưng có thể gia tăng áp lực cho TSMC trong việc đặt cơ sở sản xuất chip công nghệ tiên tiến ở Mỹ, một cái bẫy chiến lược mà TSMC vẫn luôn né tránh.

Cho đến nay, cả Mỹ lẫn Trung Quốc đều không muốn chạm mặt trực tiếp với TSMC, có thể vì chưa đạt được các mục tiêu công nghệ của nước mình. Nhưng nếu tầm quan trọng của TSMC ngày càng nâng cao, có lẽ 1 trong 2 siêu cường này sẽ có động thái quyết liệt hơn.

Quốc Ngô
Nguồn Nhịp cầu Đầu tư