Cuộc đời bi kịch của nhà sáng lập hãng xe Chevrolet
Louis Chevrolet có rất nhiều tài năng: Một tay đua xe lão luyện, một nhà phát minh và một thợ cơ khí đại tài. Nhưng ông lại không giỏi trong việc kinh doanh.
Một cuốn sách nhỏ in năm 1976 cho sự kiện giới thiệu đài tưởng niệm Louis Chevrolet tại Indianapolis cho biết ông nổi bật ở 3 lĩnh vực:
- Là một trong những tay đua đầu tiên
- Thiết kế và tạo ra những chiếc xe đua có tốc độ nhanh và độ bền cao.
- Tăng cường sự thoải mái và độ chắc chắn của xe chở khách
Những người quen biết Chevrolet đều mô tả ông là người "can đảm và táo bạo, nhưng không bao giờ liều lĩnh… nóng tính và đôi khi cáu bẳn; một người cầu toàn luôn tự hào về công việc của mình, và rất ít khi dung thứ cho những sai lầm của người khác".
Nhưng ông lại không giỏi trong việc kinh doanh. Chevrolet đã có rất nhiều cơ hội để trở thành một triệu phú – và đã phung phí mọi cơ hội. Tài năng của ông đã mang lại tiền bạc cho một số nhà sản xuất tiên phong trong ngành xe hơi và tên của ông tiếp tục đem lại vinh quang cho nhãn hiệu xe bán chạy nhất của General Motor, nhưng Chevrolet lại qua đời trong nghèo khó và hoàn toàn bị ngành công nghiệp mà mình giúp tạo ra quên lãng.
Chevrolet sinh vào đúng ngày Giáng sinh năm 1878 tại La Chaux-de-Fonds, Thụy Sĩ trong một gia đình chuyên sản xuất đồng hồ. Khi lên 8 tuổi, bố mẹ ông chuyển đến Pháp. Ông có 6 anh chị em, và 2 người em trai của ông (Arthur và Gaston) cũng tham gia đua xe cùng với ông.
Khi còn trẻ, ông làm việc cho một nhà buôn rượu vang, ở đó ông đã thiết kế và sản xuất một chiếc bơm để bơm rượu từ thùng rượu. Sau đó ông thử chế tạo xe đẹp và đã bán những chiếc xe do mình sản xuất với thương hiệu Frontenac – một cái tên sau này sẽ lại được nhắc đến trong một thương vụ về xe hơi của ông.
Đến năm 1900, ông chuyển đến Montreal và làm việc như một tài xế, một nghề đòi hỏi phải có các kỹ năng về cơ khí vào thời đó. Sau đó ông chuyển đến Brooklyn, New York và làm việc như một thợ cơ khí. Ông gia nhập hãng xe Fiat ở New York vào năm 1902, và từ đây ông có cơ hội lần đầu được lái một chiếc xe đua.
Vào 20/05/1905, ông lái một chiếc Fiat 90 mã lực trong cuộc đua lớn đầu tiên của mình, tại Hippodrome ở Morris Park, New York và giành chiến thắng. Trong năm đầu tiên, ông đã đánh bại tay đua huyền thoại Barney Oldfield 3 lần, khiến ông trở thành một ngôi sao mới nổi trong làng đua xe.
Chevrolet tiếp tục đua xe và thiết kế xe đua. Hai người em của ông cũng tham gia đua xe tuy không giỏi bằng ông. Louis Chevrolet gặp tay đua Walter Christie vào năm 1906 và đồng ý giúp chế tạo một chiếc xe đua động cơ V-8 cầu trước.
Khả năng đua xe của Chevrolet lọt vào mắt xanh của Billy Durant (đồng sáng lập General Motors) nên ông cùng em trai Arthur được mời đến phỏng vấn cho vị trí tài xế riêng của Durant. Durant đã chọn Arthur cho công việc này vì Arthur có ít cơ hội hơn. Tuy nhiên Louis được mời gia nhập đội đua Buick.
Sau khi Durant mất quyền kiểm soát General Motors (GM) vào năm 1910, ông nhờ Chevrolet thiết kế một chiếc xe cho mình. Chevrolet Motor Co. ra đời – nhưng Louis Chevrolet chỉ là một kỹ sư với cái tên nổi tiếng cho mượn mà thôi, chứ không có thực quyền mấy.
Tuy nhiên Durant và Chevrolet lại có bất đồng trong chiến lược. Chevrolet muốn có những chiếc xe giá cao đầy uy tín, trong khi Durant lại muốn cạnh tranh với Henry Ford ở phân khúc giá rẻ của thị trường.
Chevrolet rời công ty năm 1913, và bán hết cổ phiếu của mình. Bốn năm sau khi thành lập Chevrolet Motor Co., Durant đã có một số xưởng lắp ráp và văn phòng bán hàng tại Mỹ và Canada. Ông âm thầm đổi cổ phiếu của Chevrolet lấy cổ phiếu GM, và vào năm 1916, ông tuyên bố với hội đồng quản trị GM rằng mình có nhiều cổ phiếu nhất và nắm quyền điều hành.
Louis Chevrolet quay lại đua xe và chế tạo xe hơi. Ông lập ra Frontenac Motor Corp. với sự trợ giúp từ người bạn Albert Champion, nhưng tình bạn và mối quan hệ đối tác này nhanh chóng chấm dứt. Rốt cuộc Chevrolet phải đệ đơn phá sản.
"Trong những năm cuối đời, Chevrolet đã phải trải qua không ít chông gai… Vào năm 1933, khi mọi nguồn vốn đã bốc hơi, ông cùng gia đình buộc phải quay về Detroit để tìm việc. Trớ trêu thay, ông tìm được công việc thợ cơ khí ở nhánh sản xuất Chevrolet của GM.
Những khó khăn của ông vẫn chưa chấm dứt.
Hầu hết các bản vẽ, bản ghi và biên bản của Chevrolet lưu trữ tại nhà em gái ông đã bị phá hủy trong một vụ hỏa hoạn. Sức khỏe của ông suy kiệt và ông lại phải chịu một cú sốc khi đứa con trai đầu của mình qua đời.
Chevrolet bị xuất huyết não và phải về Florida tĩnh dưỡng. Ông mất vào năm 1941 lúc 63 tuổi, và được an táng tại Indianapolis.
Đinh Vân
Nguồn Trí thức trẻ