Dear Client: Chúng ta cần nói chuyện...
Không có luật lệ thành văn nào cho mối quan hệ giữa Client và Creative, nhất là với những Creative làm việc tự do. Mối quan hệ ấy có vô vàn vấn đề nảy sinh trong lúc hợp tác dẫn đến những kết quả không mong muốn cho cả đôi bên và tất nhiên cũng có những kết thúc vô cùng mỹ mãn. Ông Lior Frenkel, một Creative tự do đồng thời cũng là CEO tại Agency Sáng tạo Prospero, đã viết một "tâm thư" gửi đến các Client để bộc bạch những điều ông nghĩ để mối quan hệ này trở nên tốt đẹp và lâu dài hơn.
Dear Client,
Tôi muốn chúng ta làm việc ăn ý với nhau.
Nhưng có một vài điều cần phải làm rõ trước khi đi vào công việc. Bởi vì không có luật lệ thành văn nào cho mối quan hệ giữa Client và Creative.
Tôi từng có những Client không trân trọng sự sáng tạo. Từng có những Client làm tổn thương cảm xúc của tôi, và từng có những người thực sự làm tôi tức điên. Tôi từng có những dự án phải kết thúc sớm hơn sự kiến. Có cả những Client không trả tiền và những người không nhấc máy khi tôi gọi điện.
Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng vậy. Thật may mắn đa số các trường hợp là ngược lại.
Tôi có những Client biết cách để tôi cho ra những tác phẩm tốt nhất. Rất nhiều dự án tôi tự hào và đưa chúng cho bà ngoại xem. Tôi có những Client luôn giới thiệu tôi với đồng nghiệp của họ, và họ luôn tiếp tục quay lại lần sau.
Vì vậy, để việc hợp tác được suôn sẻ, khiến cả hai ta hài lòng, tránh diễn kịch và bất mãn ngầm, tôi muốn chia sẻ với bạn nguyên tắc của tôi về việc làm sao để những ý tưởng tốt, nhất quán, sáng tạo ra đời.
Bởi nếu bạn đang cần tôi cho một trận đấu, hãy chắc rằng tôi đang chơi ở vị trí tốt nhất mình có thể.
Tôi không phải một sản phẩm được mua ở cửa hàng.
Bạn trả tiền cho tôi để tôi sáng tạo ra thứ gì đó khác biệt, nổi trội cho công ty của bạn. Điều gì đó không ai khác có. Một điều độc đáo ăn rơ với sự độc đáo của công ty bạn.
Bạn thuê tôi để sáng tạo ra điều gì đó giúp bạn thương mại hoá dịch vụ hoặc bán sản phẩm. Bạn trả tiền cho phần lớn thời gian của tôi, ý tưởng của tôi và tài năng của tôi – cho công việc sáng tạo mà tôi làm ra chỉ dành cho bạn.
Xin đừng nhầm lẫn rằng điều đó có nghĩa là bạn đang mua “tôi”. Bạn không thể “sử dụng” tôi mỗi khi bạn muốn và bạn cũng không “sở hữu” tôi.
Nếu câu đầu tiên bạn hỏi là “Cái này giá bao nhiêu?”, thì khá nguy hiểm đấy. Trước tiên hãy nói về công ty của bạn, mục tiêu của bạn, và làm thế nào để việc sáng tạo có thể giúp nó phát triển.
Điều đó quan trọng với mô hình kinh doanh của chúng tôi, để bạn nhận ra chính xác cùng một điều rằng – tôi không xem bạn như cái máy ATM.
Tôi nhìn nhận một người qua những ước mơ của họ, như một người đang sở hữu và muốn phát triển công việc kinh doanh của mình. Một người có thể đặt 110% niềm tin vào tôi. Tôi đánh giá rất cao điều này và không xem nó là sự thật hiển nhiên. Tôi công nhận một người khi họ cho tôi đủ thời gian cần thiết để sáng tạo ra điều gì đó đáng giá. Và tôi cũng đánh giá cao khía cạnh này.
Sự cay đắng mà “chất lượng kém” mang đến sẽ ở lại rất lâu sau khi sự ngọt ngào của “chi phí thấp” bị lãng quên.
Để tạo ra những thành quả đáng kinh ngạc, tôi cần dành thời gian, tập trung và nỗ lực hết mình vào dự án. Còn một cách khác đó là làm rất nhiều dự án nhỏ, ngân sách thấp cùng lúc. Tôi sẽ nhảy từ dự án này sang dự án khác, và cao lắm thì tôi sẽ nhận được một kết quả tầm thường. Nhưng tôi muốn bạn xem đồng tiền thông minh như một cách đầu tư.
Đồng tiền “thông minh” sẽ cho phép tôi đầu tư thời gian và nguồn lực vào các nghiên cứu cần thiết. Để đảm bảo một điều rất quan trọng là thành phẩm sáng tạo ra phù hợp với thương hiệu của bạn.
Đồng tiền “thông minh” sẽ khiến chúng tôi cố gắng theo nhiều cách khác nhau trước khi chúng tôi mang đến cho bạn điều gì đó đúng. Chúng tôi có thể khám phá ra vô vàn con đường khác nhau để đi đến một thành phẩm chắc chắn.
Sự cay đắng mà “chất lượng kém” mang đến sẽ ở lại rất lâu sau khi sự ngọt ngào của “chi phí thấp” bị lãng quên.
Đồng tiền “thông minh” sẽ tạo điều kiện cho chúng tôi dành ra đủ ngày-không-ngắt-quãng để thực hiện dự án của bạn. Tôi sẽ ngủ mơ về nó, nghĩ về nó khi đi tắm và cả khi tản bộ trên đường.
Chắc chắn rằng, những điều trên có thể không phù hợp với ngân sách bạn có. Có thể bạn không hứng thú lắm với một thành phẩm chất lượng cao – thứ sẽ giúp mang đến khách hàng mới liên tục, giữ chân họ và khiến họ quay lại.
May mắn thay, bạn có phương án thay thế. Có những website cho phép bạn làm một số việc mà không tốn một đồng xu. Nhưng câu tục ngữ cổ xưa “tiền nào của đó” là hoàn toàn đúng trong trường hợp này. Thành quả bạn nhận được sẽ xứng đáng với những gì bạn bỏ ra.
Thành phẩm đó sẽ không độc đáo, hoặc không bắt nguồn từ bất kỳ suy nghĩ nào sâu sắc hay nghiên cứu nào về thương hiệu của bạn.
Đó sẽ là một cố gắng đơn độc – dù bạn thích hay ghét – và sau đó nó sẽ thành vấn đề của bạn. Và khả năng lớn là bạn sẽ chẳng thể đạt được mục tiêu như những gì bạn dự định khi gọi cho tôi lần đầu tiên.
Và không, xin đừng đề nghị tôi làm việc miễn phí để đổi lấy sự nổi tiếng hoặc những lợi ích tiềm năng nào khác. Tôi cũng như bạn, đang tự điều hành một công ty kinh doanh của riêng mình.
Cũng không có sự “trên cơ”.
Xin đừng nhầm lẫn: Tôi không phải nhân viên của bạn, và bạn cũng không phải sếp của tôi.
Câu nói “Những agency khác sẽ rất vui khi nhận công việc này” sẽ không khiến tôi muốn làm việc với bạn đâu. Như vậy sẽ giống như bạn đang cố làm tôi cảm thấy nhỏ bé, yếu thế và không có giá trị gì. Và đó là cách cư xử rất rất thiếu tôn trọng.
Cả hai chúng ta đều phải chọn làm việc với người khác. Khi đó mối quan hệ của chúng ta là cộng sinh.
Vì vậy trao đổi rõ ràng thẳng thắn với nhau là rất quan trọng, đặt ra giới hạn cho cả 2 bên để tôn trọng và tuân thủ.
Cả hai đều phải chọn làm việc với người khác. Đó là mối quan hệ cộng sinh. Ảnh: Allef Vinicius / Unsplash.
Có thể bạn thích làm việc vào lúc 2 giờ sáng, nhưng đó là khi tôi đang ngủ. Bạn phải trả lời email vào sáng thứ 7 nhưng đó là khi tôi đang ăn điểm tâm với vợ mình.
Trừ khi khẩn cấp, xin đừng kỳ vọng là tôi sẽ trả lời “sớm nhất có thể”. Cả hai chúng ta đều biết rất hiếm khi nào thực sự là trường hợp khẩn cấp.
Có thể bạn sẽ nhắn tin cho nhân viên khi bạn cần một câu trả lời nhanh, nhưng tôi xin kiến nghị bạn trao đổi qua email. Để làm việc hiệu quả đòi hỏi tập trung cao độ, duy trì nó, thành ra điện thoại của tôi sẽ ở chế độ im lặng đôi khi. Email sẽ không hiện ra trên màn hình của tôi.
Chúng ta nên tôn trọng thời gian của người khác. Đừng quăng cho tôi yêu cầu công việc vào phút chót và hy vọng sáng mai có thành quả. Và nếu có chuyện gì bị trì hoãn do phía chúng tôi, tôi sẽ báo bạn biết sớm nhất có thể.
Hãy ngồi xuống và nói về quy trình làm việc, đặt ra các kỳ vọng. Nhờ đó công việc sẽ diễn ra trôi chảy hơn.
Hãy tin tôi, và tôi sẽ lắng nghe tốt hơn.
Xin đừng đề nghị freelancer làm việc miễn phí để đổi lấy sự nổi tiếng hoặc những lợi ích tiềm năng nào khác.
Bạn phải có gì đó sẵn trong đầu cho thành phẩm cuối cùng.
Tôi đoán bạn đã ghé thăm website của đối thủ, bạn đã biết trong đầu những gì mà các thương hiệu tương tự đã làm, bạn đã xem những video viral 1 triệu lượt view.
Bạn có quan điểm và sở thích riêng, và tôi tôn trọng nó.
Tuy nhiên, bạn cũng phải tin tưởng tôi – đây là chuyên môn của tôi.
Hãy tin vào kinh nghiệm phong phú của tôi – đây là công việc tôi làm 5 ngày 1 tuần và dành vô số thời gian cho nó, tôi xin đề nghị bạn đừng quản lý tiểu tiết với tôi. Tôi không thể tập trung khi bạn cứ nhìn qua vai tôi 24/7. Như vậy rất ngột ngạt.
Về phía mình, tôi hứa sẽ lắng nghe.
Tôi hứa sẽ nhìn vào những điều bạn thích và hiểu lý do tại sao. Tôi hứa sẽ làm đủ bài tập về nhà và kiểm tra đối thủ của bạn để tạo nên điều gì đó khác biệt. Tôi hứa có đủ khả năng giải thích tại sao tôi kiến nghị cái này mà không phải cái kia, để phá vỡ mọi yếu điểm trong giải pháp, và cuối cùng lắng nghe phản hồi của bạn.
Hãy giúp tôi hiểu nhu cầu của bạn và bạn sẽ nhận được thành quả tuyệt vời.
Tôi cần biết tại sao bạn cần “thứ này”.
Hãy giúp tôi hiểu tại sao bạn cần chúng và cho mục đích gì. Giúp tôi nhìn thấy đích đến và tôi có thể dẫn dắt công việc của mình hướng đến đó.
Hãy giải thích tại sao bạn muốn làm trang web này. Hoặc tại sao bạn cần câu copy này. Bạn càng giải thích, thành phẩm tạo ra càng chính xác và trúng đích.
Xin đừng nhầm lẫn: Tôi không phải nhân viên của bạn, và bạn cũng không phải sếp của tôi.
Tôi từng làm với rất nhiều khách hàng trước đây, và tôi có rất nhiều ý tưởng đang chờ bạn. Bạn sẽ có những vấn đề phức tạp nhất định, và bạn sẽ không thể hình dung được làm thế nào mà tôi giúp bạn giải quyết chúng. Bạn sẽ rất ngạc nhiên với mức độ chi tiết, cũng như độ háo hức và nhiệt tình trong việc sáng tạo ra một giải pháp tuyệt vời.
Hãy làm điều này. Cùng nhau.
Tôi muốn giúp đỡ.
Tôi tự dạy cho chính mình những điều mới mỗi ngày cho 1 mục đích duy nhất. Tôi được truyền cảm hứng mỗi ngày, nghĩ ra vô số ý tưởng mới, chỉ vì một mục đích.
Tôi rèn luyện kỹ năng của mình, thử thách bản thân – chỉ cho một mục đích duy nhất.
Tạo nên những tác phẩm tuyệt vời cho bạn là mục đích của tôi.
Hãy làm điều này. Cùng nhau.
Hân hạnh,
Lior Frenkel
Trang Duyên / Brands Vietnam
Nguồn Lior Frenkel / InVision