Xe hơi điện sắp lên ngôi?

Các nhà sản xuất xe hơi thế giới đang đặt cược rất lớn vào công nghệ xe hơi điện nhưng vẫn còn trăn trở với một câu hỏi lớn: bao lâu nữa thì xe hơi điện mới chiếm lĩnh thị trường?

Quan điểm phổ biến cho rằng trong nhiều năm tới xe hơi điện vẫn chưa phải là sản phẩm đại chúng vì giá bán vẫn còn cao và phụ thuộc rất nhiều vào các khoản trợ cấp của chính phủ.

Tuy vậy, những sự kiện đang diễn ra liên tục cho thấy ngày mà xe điện soán ngôi vị độc tôn của xe hơi chạy xăng dầu có lẽ không còn xa và điều đó có tác động rất lớn tới nhiều vấn đề của thế giới, từ giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính đến ngành công nghiệp dầu mỏ toàn cầu.

Đua nhau làm xe hơi điện

Mới đây, ông Elon Musk - chủ tập đoàn Tesla, đã đưa lên Twitter hình ảnh chiếc xe điện Tesla Model 3 mới xuất xưởng và bắt đầu được giao cho khách hàng từ cuối tháng 7 này. Ngay sau khi được giới thiệu hồi năm ngoái với giá bán ước định là 35.000 đô la Mỹ/chiếc, xe Tesla Model 3 - mẫu xe kế thừa và có giá rẻ bằng một nửa các mẫu xe “tiền bối” là Tesla S (xe điện, tự lái, giá từ 69.200 đô la) và Tesla X (xe điện, 5 hoặc 7 chỗ, giá từ 87.300 đô la) - đã gây sốt trên thị trường với hơn nửa triệu khách hàng đặt mua.

Hãng xe Volvo cũng đã công bố một kế hoạch đầy tham vọng: khai tử các dòng xe hơi có động cơ đốt trong sử dụng xăng dầu và từ năm 2019, Volvo sẽ chỉ sản xuất và bán ra thị trường xe hơi chạy điện hoặc xe hybrid (vừa chạy xăng vừa chạy điện). Volvo là thương hiệu xe hơi nổi tiếng của Thụy Điển nhưng đã bị tập đoàn Zhejiang Geely của Trung Quốc thâu tóm vào năm 2010, và từ khi sáp nhập với Geely, Volvo đã bắt đầu sản xuất xe hơi điện cho thị trường Trung Quốc.

Trụ sạc điện và chỗ đậu xe hơi điện trong bãi xe của một siêu thị ở Mỹ.

Chính phủ Pháp cũng tham gia phong trào khai tử động cơ đốt trong sử dụng xăng dầu được khởi xướng bởi các chính phủ Ấn Độ và Na Uy. Hôm thứ Năm, Pháp cho biết tới năm 2040 nước này sẽ chấm dứt hoàn toàn việc buôn bán xe chạy xăng dầu trong nỗ lực hạn chế tình trạng ấm lên toàn cầu và nạn khói mù ở đô thị. Cùng với việc chuyển đổi xe hơi từ xăng sang điện, từ năm nay 2017 Chính phủ Pháp cũng bắt đầu ngừng cấp phép thăm dò dầu khí và chấm dứt việc đốt than đá để phát điện từ năm 2022, theo Bộ trưởng Môi trường Pháp, Nicolas Hulot.

Những thông tin trên củng cố một báo cáo nghiên cứu mới của Bloomberg New Energy Finance (NEF), theo đó giá bán các loại xe điện đang giảm nhanh hơn dự kiến, một phần nhờ giá bình điện - linh kiện chủ yếu của xe hơi điện - đã rẻ hơn rất nhiều, một phần nhờ chính sách của các chính phủ như miễn thuế, trợ giá cho xe điện, bắt buộc xe chạy xăng phải giảm mức tiêu hao nhiên liệu để tiến tới một nền giao thông không phát thải.

Theo tính toán của Bloomberg NEF, khoảng mười năm nữa, từ 2025-2030, xe điện sẽ có thể cạnh tranh ngang ngửa về giá với xe chạy xăng truyền thống mà không cần có sự trợ giá của chính phủ; khi ấy, sản xuất xe điện cho thị trường đại chúng sẽ bùng nổ và sự chuyển dịch thật sự sẽ xảy ra. Năm 2040 là thời điểm quyết định, khi ấy tỷ lệ xe hơi chạy điện trong tổng số xe hơi bán ra có thể lên tới 54%, vượt quá xe hơi truyền thống, theo Bloomberg NEF.

Năm 2040 là thời điểm quyết định, khi ấy tỷ lệ xe hơi chạy điện trong tổng số xe hơi bán ra có thể lên tới 54%, vượt quá xe hơi truyền thống, theo Bloomberg NEF.

Trong thực tế, cho đến cuối năm ngoái, xe hơi chạy điện chỉ chiếm tỷ lệ chưa tới 1% lượng xe mới bán ra trên toàn cầu do giá xe còn khá cao so với xe chạy xăng truyền thống. Giá xăng dầu quá rẻ (nhiều nơi ở Mỹ giá xăng hiện chỉ khoảng 2 đô la/1 gallon, tức khoảng 12.000 đồng/1 lít) nên người tiêu dùng chưa thật sự mặn mà với xe chạy điện, nhất là khi phải bỏ ra một số tiền gần gấp đôi mức bình thường để mua một chiếc xe hơi chạy điện.

Lợi thế của xe điện

Tuy vậy, tình hình có thể thay đổi. Hiện Tesla, Volvo và Volkswagen đều đã công bố kế hoạch sản xuất mỗi hãng 1 triệu chiếc xe điện mỗi năm vào năm 2025; Volvo quyết định mở rộng sản xuất xe hơi điện từ Trung Quốc sang châu Âu và đang xây một nhà máy sản xuất xe điện tại bang North Carolina để phục vụ thị trường Mỹ. Theo thống kê của trang seekingalpha.com, tới năm 2022 thị trường sẽ có tới 143 mẫu xe hơi điện (hiện là 21 mẫu) của 48 hãng xe cạnh tranh với nhau quyết liệt, sẽ có những mẫu xe điện cao cấp của Rolls Royce, Mercedes bên cạnh những mẫu xe hợp túi tiền của các hãng Skoda, Kia... Mỹ vẫn là thị trường tiêu thụ nhiều xe điện nhất, nhưng từ năm 2025 Trung Quốc và châu Âu sẽ vượt lên, tới năm 2040, Trung Quốc sẽ vượt qua Mỹ và chiếm phần lớn trong tổng số 530 triệu chiếc xe hơi điện lưu thông trên toàn cầu vào thời điểm đó, theo Bloomberg NEF.

Nguyên nhân cho sự gia tăng đó, theo Bloomberg, là do pin. Kể từ năm 2010, chi phí trung bình để sản xuất ra loại pin lithium-ion cho xe hơi đã giảm hai phần ba, xuống còn khoảng 300 đô la Mỹ/kWh công suất. Báo cáo của Bloomberg cho thấy giá loại pin này sẽ tiếp tục giảm xuống còn 73 đô la/kWh vào năm 2030, mà không cần bất kỳ đột phá công nghệ đáng kể nào. Các hãng đi tiên phong về xe điện như Tesla đã xây dựng những nhà máy sản xuất pin khổng lồ, thay đổi thiết kế và cải tiến công thức hóa học để tạo ra những loại pin nạp điện nhanh hơn, chạy được quãng đường dài hơn và đạt tốc độ cao hơn song giá thành lại giảm so với trước nhờ sản xuất quy mô lớn. Hiện các mẫu xe điện của Tesla và General Motors đã có thể chạy được hơn 200 dặm cho mỗi lần sạc đầy.

Volvo đã công bố kế hoạch sản xuất 1 triệu chiếc xe điện mỗi năm vào năm 2025.

Sự phát triển của xe hơi điện hiện phụ thuộc nhiều vào trợ cấp của chính phủ, nhất là ở châu Âu, Trung Quốc và bang California của Mỹ. Chính phủ Na Uy chẳng hạn thực hiện chính sách đánh thuế nặng lên các dòng xe chạy xăng dầu đồng thời hỗ trợ “hào phóng” cho các dòng xe chạy điện nên kết quả là giá hai loại xe này suýt soát như nhau và xe chạy điện và xe hybrid đã chiếm 37% doanh thu các dòng xe mới tại Na Uy, tăng 6% trong năm 2013.

Những rào cản còn lại

Tuy nhiên, một số nhà phân tích hoài nghi dự báo này. Tập đoàn dầu khí ExxonMobil khi nghiên cứu mối đe dọa mà xe hơi điện đặt ra cho mô hình kinh doanh của tập đoàn, đã đi tới kết luận rằng, doanh số xe hơi điện tăng nhưng chậm, đến năm 2040 xe hơi điện chỉ chiếm khoảng 10% lượng xe mới bán ra tại thị trường Mỹ, do đó xe hơi điện có tác động rất khiêm tốn đối với nhu cầu dầu mỏ của thế giới. Cục Thông tin năng lượng liên bang Hoa Kỳ cũng đưa ra một nhận định tương tự.

Nghiên cứu của Bloomberg cũng cho thấy, sự phát triển của xe hơi điện có thể gặp phải một số rủi ro tiềm tàng. Chính phủ các nước có thể thu hẹp ưu đãi trước khi xe điện có khả năng cạnh tranh hoàn toàn với xe chạy xăng. Thực tế, nhiều bang đã bắt đầu đánh thuế xe điện. Các nhà sản xuất pin có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguyên liệu hoặc các vấn đề sản xuất có thể cản trở khả năng giảm chi phí. Sự thất bại công nghệ không lường trước được, chẳng hạn như những vụ cháy pin trên diện rộng, có thể ngăn chặn dòng xe điện phát triển...

Hiện các mẫu xe điện của Teslađã có thể chạy được hơn 200 dặm cho mỗi lần sạc đầy.

Giá xe cũng không phải là yếu tố duy nhất quyết định hành vi mua xe của người tiêu dùng. So với xe hơi truyền thống đã có một trăm năm phát triển và cải tiến, xe hơi điện còn nhiều hạn chế về quãng đường đi được cho mỗi lần nạp điện, tải trọng cho phép, thời gian nạp điện vào pin, số kiểu dáng để chọn lựa... Hiện nay xe hơi điện chủ yếu được dùng vào việc đi làm hàng ngày, ban đêm thì sạc điện ở garage song chủ xe vẫn phải có xe chạy xăng “dự phòng” để dùng khi đi xa, để chuyên chở vật nặng hoặc khi phải đậu xe ngoài đường.

Ngoại trừ một vài hãng chỉ sản xuất xe điện như Tesla, đa số các nhà sản xuất xe hơi khác chỉ coi xe hơi điện như một sản phẩm thử nghiệm, thăm dò thị trường và chưa mang lại lợi nhuận nên không đầu tư nhiều vào quảng bá, tiếp thị. Các đại lý xe hơi thì không muốn trưng bày và bán các dòng xe điện, vì xe điện thường ít cần bảo trì và ít có lợi nhuận cho bộ phận dịch vụ của họ so với xe chạy xăng.

Nhờ làm giảm được lượng xăng dầu tiêu thụ nên xe hơi điện có tác động tích cực tới môi trường sinh thái. Tuy nhiên, xe hơi điện lại cần điện và có thể gây áp lực lên lưới điện của nhiều nước. Ngay cả với sự gia tăng mạnh mẽ của xe hơi điện, thế giới vẫn còn rất nhiều xe chạy bằng xăng dầu truyền thống vào năm 2040. Và phải mất nhiều năm nữa để những loại xe truyền thống đang chạy trên đường hàng ngày có thể được thay thế bởi các dòng xe điện mới.

Trúc Diễm - Thái Bình
Nguồn The Saigon Times